Pisownia nazw obiektów miejskich – ulice, aleje, mosty, place, skwery

„Mam tak samo jak ty, miasto moje, a w nim…” – śpiewał niegdyś Czesław Niemen w swoim hymnie pochwalnym na cześć Warszawy. Miasto skupia coraz więcej ludności, przyciąga licznymi atrakcjami – urokliwymi knajpkami, zabytkami, ulicami i alejami spacerowymi. Mało kto jednak wie, jak poprawnie zapisywać nazwy obiektów miejskich – ulic, placów czy kawiarenek.  Spieszymy z kilkoma poradami, jak zapisywać urbanonimy, bo tak się fachowo nazywają.

Duża i mała litera

Od razu przejdźmy do rzeczy. Według reguły notowanej w słownikach ortograficznych jedno- i wielowyrazowe nazwy dzielnic, ulic, placów, rynków, parków, bulwarów, zabytków piszemy dużą literą, np. Krzyki, Podwale, Praga, Powązki, Barbakan, Jeżyce, Rynek. Jeżeli stojący na początku nazwy wielowyrazowej wyraz: ulica, aleja, plac, park, kopiec, kościół, klasztor pałac, willa, zamek, most, molo, brama, cmentarz jest jedynie nazwą gatunkową, piszemy go małą literą, a pozostałe wyrazy wchodzące w skład nazwy dużą literą, np. ulica 3 Maja, ulica Królowej Jadwigi, aleja Piastów, pomnik Mickiewicza, most Teatralny, plac Trzech Krzyży, cmentarz Rakowicki, osiedle Rzeczypospolitej, kopiec Kościuszki, bulwar Nadmorski, klasztor Dominikanów. Skróty używane w takich nazwach, np. św., ks., piszemy małą literą, a jeśli są rozwinięte – dużą, np. kościół św. Krzyża, ale: kościół Świętego Krzyża; ulica ks. Jerzego Popiełuszki, ale: ulica Księdza Jerzego Popiełuszki.

Zwróćmy uwagę na…

…spójniki, przyimki i liczby w nazwach ulic i różnych obiektów miejskich. Spójniki i przyimki w nazwach własnych zapisujemy małymi literami, np. ulica Jana z Kolna, ulica Żwirki i Wigury, kościół Świętych Piotra i Pawła. Wyjątkiem jest ulica Na Niskich Łąkach – przyimek piszemy dużą literą, gdyż stanowi on początek nazwy własnej. Jeżeli zaś w nazwie ulicy, alei,placu etc. mamy liczbę, np. ulica 11 Listopada, plac Konstytucji 3 Maja, nie należy dodawać do niej żadnej końcówki fleksyjnej, co jest częstą praktyką na miejskich tabliczkach. Kropki również tam nie stawiamy. Warto zapamiętać, że nie wolno pisać: ulica 11-ego Listopada, ulica 11-go Listopada ani ulica 11. Listopada.

Aleja a Aleje, bulwar i Bulwary

Warto wspomnieć o zasadzie, która dla wielu może być niespodzianką. Jeśli w nazwie wyraz aleja występuje w liczbie mnogiej, zapisujemy go dużą literą, np. Aleje Jerozolimskie, Aleje Ujazdowskie (skróty wyglądają następująco: Al. Jerozolimskie, Al. Ujazdowskie). Podobnie jest z bulwarem i Bulwarami – w liczbie mnogiej użyjemy dużej litery, np. Bulwary Juliusza Słowackiego.

Przeczytaj też: Pisownia skrótów, czyli jak skracać słowa, by nie straciły fasonu

Kawiarnie, bary i księgarnie

Po spacerze ulicami miasta warto odpocząć w kawiarni czy barze, aby się posilić, a następnie wejść do księgarni czy kina. Nazwy własne przedsiębiorstw i lokali zapisujemy oczywiście dużą literą, np. Kawiarnia Literacka, Jama Michalika, Karczma Słupska. Wyrazy wchodzące w skład nazwy określającej kawiarnię, hotel, zajazd, aptekę, księgarnię, sklep, bar etc. piszemy dużą literą, natomiast jeśli wyraz stojący przed tą nazwą jest tylko nazwą gatunkową przedsiębiorstwa lub lokalu, piszemy go małą literą, np. apteka Pod Orłem, zajazd U Kmicica, kino Rialto, bar Miś, kawiarnia Kryształowa. Do tej zasady mamy małe zastrzeżenie – skąd możemy wiedzieć, czy właściciel danego lokalu nie włączył do nazwy własnej słowa takiego jak zajazd, bar czy kawiarnia?

Przyimki i spójniki wewnątrz nazw lokali i przedsiębiorstw powinniśmy pisać małymi literami, np. pensjonat Zośka i Adria, Zajazd pod Babią.

Trochę tradycji

Na koniec zacytujmy fragment Ekspertyzy Zespołu Ortograficzno-Onomastycznego Rady Języka Polskiego, który zebrał wyjątki uwarunkowane tradycją.

W niektórych nazwach obiektów miejskich tradycyjnie stosuje się pisownię odbiegającą od powyższych reguł: Grób Nieznanego Żołnierza w Warszawie, Most Londyński, Mur Płaczu, Ogród Saski, Osiedle Młodych (w Warszawie), Pałac Kultury i Nauki, Pałac Staszica, Pałac Elizejski, Pałac Namiestnikowski, Pole Krwi (Izrael), Rynek Starego Miasta, Ściana Płaczu (w Jerozolimie), Świątynia Opatrzności Bożej (w Warszawie), Trasa Łazienkowska, Trasa W-Z, Zamek Królewski w Warszawie, Zamek Ujazdowski, Zamek Książąt Pomorskich. Wielką literą zapisujemy również: termin oznaczający grób Jezusa Chrystusa i jego repliki, np. Grób Pański w Jerozolimie, replika Grobu Pańskiego w Miechowie, ale: grób Pański w znaczeniu ‘coroczna dekoracja w kościele’; termin Droga Krzyżowa (w odniesieniu do replik trasy w Jerozolimie), np. replika Drogi Krzyżowej w Kalwarii Pacławskiej, ale: droga krzyżowa w odniesieniu do męki Pańskiej i obrazów ją przedstawiających.

Źródło cytatu: http://www.rjp.pan.pl

Czy jest jakiś urbanonim, którego pisownia spędza Wam sen z powiek?

?