fbpx
Internetowa poradnia językowa Polszczyzna.pl. 10+ redaktorów, 20 000+ haseł, 1 000 000+ czytelników każdego miesiąca.
Polszczyzna Logo
sprawdź...

Polscy nobliści w dziedzinie literatury – do kogo trafiła prestiżowa nagroda, a kto był nominowany?

Nagroda Nobla to nie tylko prestiż, ale również docenienie ciężkiej pracy. Z założenia ma być przyznawana tym ludziom, którzy przyczyniają się do poprawy jakości życia innych i działają na rzecz pokoju na świecie. Dziś postanowiliśmy przyjrzeć się zarówno laureatom, jak i nominowanym pisarzom z Polski.

Polscy nobliści w dziedzinie literatury – do kogo trafiła prestiżowa nagroda, a kto był nominowany? - Polszczyzna.pl

Skąd pomysł na przyznawanie takich nagród?

Alfred Nobel to szwedzki przemysłowiec i uczony, który w 1867 roku opatentował dynamit. Zauważył jednak, że jego wynalazek zaczyna być wykorzystywany w sposób, który może zaszkodzić ludzkości. Dlatego w swoim testamencie poprosił o przeznaczenie jego majątku na nagrody dla ludzi, którzy przynieśli światu najwięcej korzyści. Co ciekawe, nagroda nie jest przyznawana w dziedzinie matematyki. Legenda głosi, że to za sprawą zdrady, której dopuściła się narzeczona Nobla z… matematykiem.

Kiedy przyznaje się Nagrodę Nobla?

Prace nad wyborem laureata z konkretnej dziedziny trwają cały rok. Początkowo kandydaci muszą zostać zgłoszeni do Komitetu Noblowskiego, następnie odbywają się obrady, podczas których dyskutuje się na temat ich osiągnięć. Po etapach selekcji i weryfikacji 10 grudnia nagradzany jest ten, kto na to rzeczywiście zasłużył. Warto również podkreślić, że wysokość nagrody finansowej, którą dostaje laureat, co roku ulega zmianie.

Polscy nobliści w dziedzinie literatury

Od 1901 roku Nagrodę Nobla otrzymało wielu znamienitych literatów. Zgodnie z zamysłem fundatora, Alfreda Nobla, powinna ona trafić do osób, których dzieła miały charakter idealistyczny i znacznie się wyróżniały. Polska doczekała się pięciu noblistów w tej dziedzinie:

  • Henryk Sienkiewicz – Nagroda Nobla została mu przyznana w 1905 roku za wybitne osiągnięcia w dziedzinie eposu oraz – jak podsumował jeden z jurorów – „rzadko spotykany geniusz, który wcielił w siebie ducha narodu”. Nie sposób się nie zgodzić!
  • Władysław Reymont – zdobył tę nagrodę w 1924 roku za wybitną powieść Chłopi. W tym miejscu pragniemy przypomnieć, że my także wyróżniliśmy Reymonta! Oto przykład jednego z produktów w naszym sklepie: Koszulka EKIPA REYMONTOWA.

EKIPA REYMONTOWA - Nadwyraz.com

  • Czesław Miłosz – rok 1980 z pewnością należał do Miłosza. Właśnie wtedy została mu przyznana Nagroda Nobla za całokształt pracy twórczej. Docenione zostały zarówno wiersze pisarza, jak i jego proza.
  • Wisława Szymborska – w gronie polskich laureatów Nagrody Nobla znalazła się również kobieta. Wisława Szymborska została nagrodzona w 1996 roku za całokształt swojej pracy. Oczywiście nikogo taki wybór nie dziwił, a wielu znawców do dziś twierdzi, że to jedna z najbardziej zasłużonych nagród w dziedzinie literatury. A jaka jest Wasza opinia?
  • Olga Tokarczuk – 10 grudnia 2019 roku swoją Literacką Nagrodę Nobla otrzymała autorka takich książek, jak Prawiek i inne czasy czy Księgi Jakubowe. Głównym powodem nagrodzenia polskiej pisarki była „narracyjna wyobraźnia, która wraz z encyklopedyczną pasją reprezentuje przekraczanie granic jako formę życia”.

Polacy nominowani do Nagrody Nobla w dziedzinie literatury

Oprócz wyżej wymienionych pisarzy do Nagrody Nobla zostali także zgłoszeni:

  • Eliza Orzeszkowa – jej kandydatura została wysunięta w 1905 roku, jednak Komitet Noblowski stwierdził, że nagroda należy się bardziej Henrykowi Sienkiewiczowi. Nobel miał zostać przyznany za całokształt twórczości.
  • Jan Parandowski – również Parandowskiemu nie udało się otrzymać Nagrody Nobla. Jego kandydatura została zgłoszona kolejno w 1957 i 1959 roku.
  • Jarosław Iwaszkiewicz – aż czterokrotnie nominowany w kategorii literackiej – w latach 1957, 1963, 1965, 1966.
  • Maria Dąbrowska – pisarka została nominowana do nagrody czterokrotnie. Pierwszy raz w roku 1939, ostatni – w 1960 roku. W tym przypadku nominacja dotyczyła powieści Noce i dnie.

  • Stefan Żeromski – również czterokrotnie nominowany do Nagrody Nobla – w latach 1921–1924. Wówczas rywalizował o nią z Władysławem Reymontem.
  • Tadeusz Zieliński – pisarz w latach 30. ubiegłego stulecia również kandydował do Literackiej Nagrody Nobla.
  • Leopold Staff – poeta postrzegany jako „pomnik polskiej poezji” do prestiżowej nagrody został nominowany w 1950 roku.
  • Witold Gombrowicz – powieściopisarz został dość późno doceniony za swoją twórczość, dlatego też nominację otrzymał trzy lata i rok przed śmiercią,
    w 1966 i 1968 roku.
  • Zbigniew Herbert – od końca lat 60. był uznawany za najpoważniejszego kandydata do Literackiej Nagrody Nobla. Niestety nigdy nie został jej laureatem.

Być może zainteresuje Cię również tekst: Nagroda Nobla, Oscary – pisownia nazw nagród

Warto również wspomnieć o tym, że Nagroda Nobla nie jest przyznawana pośmiertnie. Wyjątkiem są sytuacje, gdy laureat umrze przed otrzymaniem nagrody, ale po ogłoszeniu wyników, jak np. amerykański ekonomista William Vickrey. W innych przypadkach Komitet Noblowski albo rezygnuje z przyznania nagrody w danej dziedzinie, albo honoruje inną nominowaną osobę.

I ostatnia ciekawostka w tym artykule. Poza wymienionymi noblistami powinniśmy wspomnieć o jeszcze jednym twórcy, a jest nim Isaac Bashevis Singer – dziennikarz, otrzymał Literacką Nagrodę Nobla w roku 1978 za „pełną uczucia sztukę prozatorską, która wyrastając z polsko-żydowskich tradycji kulturowych, porusza jednocześnie odwieczne problemy”. Tworzył w języku jidysz, a wspominamy go, gdyż urodził się w Polsce pod Warszawą i jego twórczość bardzo często nawiązuje do wspomnień z Polski.

Niewątpliwie polscy nobliści zasłużyli sobie na wielki szacunek i trwałe miejsce w historii literatury. Które z ich dzieł jest dla Was szczególnie wyjątkowe?

?

Napisane przez

Miłośniczka Polskiego Języka Migowego, czeskiej kultury i zespołu Bon Jovi. Interesuje się sztuką, dziedzictwem kulturowym i organizacją wydarzeń kulturalnych. Relaksuje się, pisząc teksty, czytając poezję i pijąc kawę.