Dwukropek – małe vademecum
Dwukropek to popularny znak interpunkcyjny. Niestety na tyle, że jest źródłem nieporozumień i błędów. Często stawiamy go w złych miejscach bądź po prostu o nim zapominamy. Gdzie zatem powinien być dwukropek?
Po co potrzebny jest nam dwukropek?
Główną funkcją, jaką pełni dwukropek, jest przede wszystkim wyodrębnienie konkretnej partii tekstu. Jest także ważnym znakiem dla aktorów i lektorów, gdyż dzięki niemu wiedzą, kiedy zawiesić głos bądź zrobić pauzę.
Kiedy należy go postawić?
Wyróżniamy kilka sytuacji, gdy należy postawić dwukropek:
- Podczas wyliczeń szeregowych
Zawsze, gdy chcemy wymienić więcej niż dwie rzeczy, osoby itd., powinniśmy postawić dwukropek. Zasada ta odnosi się też do zdań z użyciem skrótów m.in. i np. – należy postawić po nich dwukropek, gdy wyliczeń jest więcej niż trzy. Przykładowe zdania:
a) Kupiłam wczoraj kwiaty doniczkowe, m.in.: grubosza, kaktusa, fikusa i paprotkę.
b) Wzięłam ze sobą tylko cztery spódnice: czerwoną, różową, zieloną i białą.
c) Mam w domu do wyboru całą gamę alkoholi, np.: whiskey, prosecco, absynt, likiery, nalewki itd.
- Wyodrębniając tytuły, pojęcia itd.
Ta zasada znana jest przede wszystkim uczniom w szkole, gdy zapisują temat w zeszycie. Dodatkowo dwukropek może być pomocny podczas wyodrębnienia najważniejszych zagadnień. Przykłady:
a) Temat: Klasyfikacja spółgłosek i samogłosek.
b) To była książka: „Jak wytresować smoka?”.
- Cytując kogoś lub coś
Zarówno w internecie, jak i w literaturze widzimy cytaty, czyli czyjeś wypowiedzi w cudzysłowie. Poprawne ich przytoczenie wymaga postawienia dwukropka, np.
a) Mikołaj Rej mawiał: „A niechaj narodowie wżdy postronni znają, iż Polacy nie gęsi i swój język mają”.
b) Rozmawiałem wczoraj z Izą i powiedziała: ,,Nie musisz się stresować pierwszym dniem w pracy, bo atmosfera tam jest bardzo luźna!”.
- Używając zdań, które są tłumaczeniem
Chodzi tu oczywiście o szersze objaśnienie konkretnego problemu lub kwestii. Przykłady to:
a) Mówiłam mu, że są to pierogi: ciasto z farszem w środku, który może mieć różne warianty smakowe, w tym przypadku z kapustą i grzybami.
b) Tak to właśnie jest z damską torebką: kobieta spakuje wszystkie rzeczy z domu, dodatkowo weźmie kosmetyki, klucze, rajstopy, a na końcu i tak nie wie, gdzie szukać dzwoniącego telefonu.
- Innymi słowy, mówiąc inaczej itd. – podsumowanie lub zapowiedź
Często zdarza się tak, że konkretną treść można zawrzeć w jednym słowie. Pomaga to skonkretyzować wypowiedź. Przykładami takich zdań są:
a) Ona cały czas się na wszystkich wyżywa, krzyczy, złości się i każdego oskarża o przewinienia, mówiąc inaczej: jest złośliwa.
b) Samochód, który kupiłem, nie ma żadnych wad, jednym słowem: wyśmienity.
Mamy nadzieję, że takie vademecum wiedzy na temat dwukropka będzie dla Was przydatne. Od dziś nie musicie już się zastanawiać – wystarczy, że zajrzycie do naszego artykułu.
A może chcecie, abyśmy napisali o innych znakach interpunkcyjnych sprawiających Wam trudność?
