Gerundia – rzeczowniki odczasownikowe. Przykłady i wyjaśnienia
Nie każdy użytkownik języka polskiego zdaje sobie sprawę z tego, że rzeczowniki nazywają również czynności. Z czynnościami kojarzą nam się bowiem czasowniki. Poznajcie gerundia, czyli rzeczowniki odczasownikowe.
Nazwy czynności i stanów
W szkole podstawowej uczymy się, że rzeczowniki nazywają osoby, rośliny, zwierzęta, rzeczy, miejsca, stany atmosferyczne i emocjonalne. Nie zawsze wspomina się, że rzeczowniki to także nazwy czynności. Być może zapobiegliwi poloniści nie chcą, aby uczniowie mylili czasowniki z rzeczownikami? A gdybyśmy tak zapytali uczniów, jakimi częściami mowy są wyrazy takie jak malowanie, palenie czy sprzątanie? Z pewnością nie każdy odpowiedziałby, że są to rzeczowniki. A konkretnie rzeczowniki pochodzące od czasowników, czyli gerundia. Gerundia funkcjonują w języku polskim również pod pojęciami rzeczownik odczasownikowy czy rzeczownik odsłowny. Nazywają czynności i stany.
Jak tworzone są gerundia?
Gerundia tworzy się przez odcięcie od czasownika (wyrazu podstawowego) końcówki fleksyjnej i dołączenie do tematu formantu -anie, -enie lub -cie:
- biegać – bieganie
- rysować – rysowanie
- odpoczywać – odpoczywanie
- marzyć – marzenie
- podzielić – podzielenie
- wprowadzić – wprowadzenie
- szyć – szycie
- pić – picie
Uwagę zwraca regularność tworzenia rzeczowników odczasownikowych – jest to bardzo proste i intuicyjne. Podobnie jest w języku angielskim – do czasownika dodajemy cząstkę -ing, np. swim – swimming, learn – learning. Zaś w języku niemieckim gerundium to rzeczownik utworzony przez zapisanie bezokolicznika dużą literą z rodzajnikiem das (rodzaju nijakiego), np. lesen – das Lesen.
Uwaga na nie!
Na koniec dodajmy ważną uwagę ortograficzną. Przypomnijmy, że przeczenie nie z rzeczownikami piszemy łącznie, a z czasownikami – rozdzielnie. Wiele osób myli rzeczowniki odczasownikowe z czasownikami i w ten sposób popełnia błędy.
Nie z rzeczownikami odczasownikowymi pisze się łącznie, np.: niepalenie papierosów, niezakładanie krzeseł, niewykonanie prac, nieprzestrzeganie zasad, niezakłócanie ciszy nocnej.
Czy są takie wyrazy lub formy wyrazowe, których nie potraficie odpowiednio sklasyfikować bądź nazwać? Zachęcamy do dyskusji w komentarzach, Wasze uwagi i propozycje uwzględnimy podczas planowania następnych artykułów.
Borykasz się z przypadkami rzeczownika w języku polskim? Nasz artykuł na pewno odpowie na Twoje pytania. A jeśli chodzi o sprawdzanie pisowni, nasze narzędzie online z łatwością wykryje i poprawi błędy, stając się nieocenioną pomocą w dążeniu do perfekcyjnej i przede wszystkim poprawnej polszczyzny.
