Na pewno czy napewno, w ogóle czy wogóle? Rozwiązujemy zagwozdkę językową
Dzisiaj zajmiemy się pisownią popularnych wyrażeń, które choć są niepozorne, sprawiają trudności milionom Polaków. Dlaczego tak się dzieje i jak zapamiętać ich pisownię raz na zawsze? Na pewno czy napewno, w ogóle czy wogóle? Wszystko dokładnie wyjaśnimy. Zachęcamy zatem do lektury.
Po prostu nie wypada napisać po prostu bez spacji! Problematyczne są też: na pewno, naprawdę, w ogóle i kilka innych, o których opowiemy innym razem. No właśnie… na pewno czy napewno?
Zaczniemy od bardzo charakterystycznej pary: naprawdę i na pewno
Wielu z Was po napisaniu cząstki na nieraz zawahało się i zadało sobie pytanie: co dalej? Razem czy osobno? Jak to jest z tymi na pewno i naprawdę? Które z nich zapisać razem, a które osobno? Ogólna zasada wydaje się prosta: wyrażenia przyimkowe piszemy rozdzielnie, np. w piwnicy, do sklepu, za mną. Przyimek powinien być zatem oddzielony od rzeczownika, zaimka lub liczebnika.
W naszym ojczystym języku powstała jednak czarna lista wyjątków. Takim wyjątkiem jest naprawdę. Niektórzy nauczyciele mawiają:
Na pewno pisze się na pewno oddzielnie, natomiast naprawdę piszemy naprawdę łącznie.
Jeśli do tej pory nie znaliście tego mnemotechnicznego powiedzonka i macie obawy, czy czegoś ze sobą nie pomieszacie, zapamiętajcie, że naprawdę pisze się jak zaprawdę, doprawdy, wprawdzie, czyli łącznie. Prawda łączy! Prawda jednoczy!
Na pewno czy napewno?
Na pewno to wyrażenie przyimkowe składające się z przyimka na i dawnej formy B. lp. rodzaju nijakiego przymiotnika pewno. Stąd pisownia rozłączna, tak jak na nowo, na darmo, na okrągło, na prawo. Wyraz pewno, choć rzadko używany, jest synonimem przysłówka pewnie, czyli oznacza przypuszczenie. Domyślamy się, że coś się wydarzyło, np.
Pewnie Antek zbił szybę.
Pewno Antek zbił szybę.
Kiedy mamy stuprocentową pewność, że to Antek jest winowajcą, gdyż złapaliśmy go na gorącym uczynku, użyjemy wyrażenia na pewno. Oczywiście przyimek zapiszemy osobno:
Antek na pewno zbił szybę.
Na pewno czy napewno? Teraz już wiesz, że na pewno zapiszesz na pewno rozdzielnie. 🙂
Teraz przejdźmy do wyrażenia w ogóle
Zapisuje się je tak jak na ogół i z ogółem. Mamy przecież rzeczownik ogół, który oznacza ‘zespół przedmiotów, zjawisk tworzących pewną całość, należących do jednego rodzaju, typu’, np. ogół spraw, ogół norm.
Choć w wyrażeniu w ogóle nie chodzi nam o żaden zbiór, to językoznawcy postanowili ujednolicić zapis niezależnie od tego, czy mamy na myśli znaczenie ‘ogólnie biorąc, podsumowując, ujmując rzecz w całości’ czy użycie w zdaniach zaprzeczonych ‘zupełnie, wcale, ani trochę’, np.
A tak w ogóle to zapomniałam dodać, że wychodzę za mąż.
W ogóle się nie uczyłam, a zdałam maturę.
Biada tym, którzy z w ogóle tworzą koszmarek wogule! Jeśli nadal trudno Wam zapamiętać poprawną pisownię, zacytujmy autentyczny i żartobliwy tekst, który pojawił się na jednym z forów internetowych:
„
Wogule”to jakaś rasa drobiu? Tak się jakoś kojarzy: „chadzały po polu kury, indyczki,wogulei perliczki”.
Na deser zostało nam po prostu
To wyrażenie przyimkowe ma kilka znaczeń:
- ‘bezpośrednio, szczerze’, np. Powiedz po prostu, o co ci chodzi.
- ‘w sposób oczywisty, niewymagający uzasadnienia’, np. To jest po prostu chamstwo.
- ‘tylko, jedynie’, np. To po prostu wiatr huczy.
Definicje za: Słownik języka polskiego PWN
Po prostu zapisujemy tak jak inne wyrażenia przyimkowe, które przyjęły funkcję przysłówka: po polsku, po cichu, po omacku, po trochu.
Inne wyjątki (zrosty)
Wyrażenia przyimkowe mające dziś charakter zrostów, w których zatarło się już w znacznym stopniu odczucie ich złożoności, piszemy zgodnie z tradycją łącznie, np.
dlaczego, dlatego, donikąd, dopóki, dopóty, doprawdy, dotychczas, nadaremnie, nadto, naprędce, naprzeciwko, naprzód, naraz, nareszcie, natenczas, naumyślnie, nawet, nawzajem, nazbyt, pojutrze, pokrótce, pomału, poniewczasie, pospołu, pośrodku, przedwczoraj, wniwecz, wówczas, wpław, wpół, wręcz, wszerz, wzdłuż, wzwyż, zanadto, zawczasu, zgoła, znienacka.
Niekiedy o łącznej lub rozdzielnej pisowni wyrażeń przyimkowych decyduje ich znaczenie, np.
- naraz (nagle, niespodziewanie), ale na raz (na jeden raz),
- naprzód (do przodu), ale na przód (na przód czegoś),
- niezadługo (wkrótce), ale nie za długo (niezbyt długo),
- ponadto (oprócz tego), ale ponad to (ponad coś),
- zapewne (z pewnością), ale za pewne (uważać coś za pewne).
Źródło: Interklasa.pl
Artykuł Na pewno czy napewno, w ogóle czy wogóle? Rozwiązujemy zagwozdkę językową został przygotowany przez zespół redakcyjny specjalizujący się w poradach językowych. Wszystkie zagadnienia językowe są weryfikowane na podstawie oficjalnych i aktualnych słowników języka polskiego. Informacje zawsze są sprawdzone oraz rzetelne. W tym tekście wyjaśniamy między innymi, dlaczego NA PEWNO jest poprawną formą, a NAPEWNO – nie.
Jeśli po zapoznaniu się z powyższym wyjaśnieniem nadal masz wątpliwości lub pytanie do redakcji, skontaktuj się z nami.
💡 Zainteresuje Cię również:
