Na pewno czy napewno, w ogóle czy wogóle? Rozwiązujemy zagwozdkę językową

Dzisiaj zajmiemy się pisownią popularnych wyrażeń, które choć są niepozorne, sprawiają trudności milionom Polaków. Dlaczego tak się dzieje i jak zapamiętać ich pisownię raz na zawsze? Na pewno czy napewno, w ogóle czy wogóle? Wszystko dokładnie wyjaśnimy. Zachęcamy zatem do lektury.

Po prostu nie wypada napisać po prostu bez spacji! Problematyczne są też: na pewno, naprawdę, w ogóle i kilka innych, o których opowiemy innym razem.

Zaczniemy od bardzo charakterystycznej pary: naprawdę i na pewno

Wielu z Was po napisaniu cząstki na nieraz zawahało się i zadało sobie pytanie: co dalej? Razem czy osobno? Jak to jest z tymi na pewno i naprawdę? Które z nich zapisać razem, a które osobno? Ogólna zasada wydaje się prosta: wyrażenia przyimkowe piszemy rozdzielnie, np. w piwnicy, do sklepu, za mną. Przyimek powinien być zatem oddzielony od rzeczownika, zaimka lub liczebnika.

W naszym ojczystym języku powstała jednak czarna lista wyjątków. Takim wyjątkiem jest naprawdę. Niektórzy nauczyciele mawiają:

Na pewno pisze się na pewno oddzielnie, natomiast naprawdę piszemy naprawdę łącznie.

Jeśli do tej pory nie znaliście tego mnemotechnicznego powiedzonka i macie obawy, czy czegoś ze sobą nie pomieszacie, zapamiętajcie, że naprawdę pisze się jak zaprawdę, doprawdy, wprawdzie, czyli łącznie. Prawda łączy! Prawda jednoczy!

Na pewno czy napewno?

Na pewno to wyrażenie przyimkowe składające się z przyimka na i dawnej formy B. lp. rodzaju nijakiego przymiotnika pewno. Stąd pisownia rozłączna, tak jak na nowo, na darmo, na okrągło, na prawo. Wyraz pewno, choć rzadko używany, jest synonimem przysłówka pewnie, czyli oznacza przypuszczenie. Domyślamy się, że coś się wydarzyło, np.

Kiedy mamy stuprocentową pewność, że to Antek jest winowajcą, gdyż złapaliśmy go na gorącym uczynku, użyjemy wyrażenia na pewno. Oczywiście przyimek zapiszemy osobno:

Na pewno czy napewno? Teraz już wiesz, że na pewno zapiszesz na pewno rozdzielnie. 🙂

Teraz przejdźmy do wyrażenia w ogóle

Zapisuje się je tak jak na ogół i z ogółem. Mamy przecież rzeczownik ogół, który oznacza ‘zespół przedmiotów, zjawisk tworzących pewną całość, należących do jednego rodzaju, typu’, np. ogół spraw, ogół norm.

Choć w wyrażeniu w ogóle nie chodzi nam o żaden zbiór, to językoznawcy postanowili ujednolicić zapis niezależnie od tego, czy mamy na myśli znaczenie ‘ogólnie biorąc, podsumowując, ujmując rzecz w całości’ czy użycie w zdaniach zaprzeczonych ‘zupełnie, wcale, ani trochę’, np.

Biada tym, którzy z w ogóle tworzą koszmarek wogule! Jeśli nadal trudno Wam zapamiętać poprawną pisownię, zacytujmy autentyczny i żartobliwy tekst, który pojawił się na jednym z forów internetowych:

„Wogule” to jakaś rasa drobiu? Tak się jakoś kojarzy: „chadzały po polu kury, indyczki, wogule i perliczki”.