Behawioryzm – co to jest? Definicja, przykłady użycia
Przyczyny różnych zachowań od zawsze budziły zainteresowanie. Próbowano dociec, dlaczego ludzie albo zwierzęta w danych warunkach postępują w taki, a nie inny sposób. Ta ciekawość spowodowała powstanie dziedziny naukowej – psychologii. Behawioryzm jest jej częścią. Czym konkretnie zajmuje się ta dyscyplina? Czy w innych dziedzinach możemy się spotkać z behawioryzmem? Jeżeli interesuje Was ten temat, to informacje znajdziecie w poniższym tekście.
Behawioryzm w psychologii
Podstawowa definicja behawioryzmu odnosi się do kierunku w psychologii, który powstał w XX w. W behawioryzmie istnieje przekonanie, że przedmiotem badań psychologicznych może być wyłącznie takie zachowanie ludzi i zwierząt, które można dostrzec. Behawioryzm stanowi połączenie filozofii, metodologii i psychologii. Uznaje czynniki zewnętrzne, czyli środowisko, za kreujące zachowania organizmu. Jednocześnie nie podważa twierdzenia, że wpływ na zachowanie mogą mieć również geny. W behawioryzmie podejmuje się próby poznania odpowiedzi na pytania, jak dane zachowanie wygląda oraz dlaczego ktoś lub coś się w nie angażuje. Behawioryzm próbuje również wyjaśnić, dlaczego ludzie zaczęli posługiwać się językiem werbalnym.
Behawioryzm w literaturze
Behawioryzm to pojęcie stosowane także w literaturze. Tym mianem określa się tendencję występującą w literaturze XX w. Polegała ona na przedstawieniu danego bohatera tylko w jego zewnętrznych reakcjach i przy równoczesnej rezygnacji z analizy psychologicznej jego zachowań. Czytelnik nie poznaje zatem ani jego uczuć, ani emocji. Narracja jest prowadzona przez trzecioosobowego narratora. W literaturze polskiej ten typ narracji możemy znaleźć w utworach takich jak: Medaliony Zofii Nałkowskiej, opowiadania Tadeusza Borowskiego, opowiadania Marka Hłaski, Ciężar Tadeusza Różewicza oraz Benek kwiaciarz Marka Nowakowskiego.
Behawioryzm – wyrazy pokrewne
- Behawiorystka,
- behawiorysta,
- behawioralny,
- behawioralna,
- behawioralne.
Behawioryzm – połączenia wyrazowe
- Czysty, klasyczny, społeczny behawioryzm,
- psychoanaliza i behawioryzm,
- przedstawiciel, twórca, idea, wpływ behawioryzmu.
Przykłady użycia wyrazu behawioryzm w literaturze
Mówi się także, idąc za ideą behawioryzmu i psychologii empirycznej, że również we wnętrzu człowieka nie ma niczego, co mogłoby się stać fundamentem wierności.
ks. Józef Tischner, Świat ludzkiej nadziei: wybór szkiców filozoficznych
We wszystkich kierunkach rozwijającego się behawioryzmu używa się często pojęcia nawyku dla określenia powtarzającego się wzorca zachowania u jednostki.
Lidia Cierpiałkowska, Psychopatologia
Zwolennicy behawioryzmu postrzegali twórczość dwojako: bądź jako szczególny przypadek zachowania sprawczego, bądź jako wewnętrzny proces mediacyjny.
Krzysztof Szmidt, Twórczość i pomoc w tworzeniu w perspektywie pedagogiki społecznej
Ja bym powiedział tak: behawioryzm nie jest prawdziwą koncepcją człowieka, ale można taką sytuację stworzyć, że stanie się prawdziwą. I wtedy mamy do czynienia z sytuacją, w której człowiek przestaje mieć własne inicjatywy, od wewnątrz na zewnątrz nie wychodzi nic, jest wyłącznie zbiorem reakcji na bodźce. No i mamy już maszynę, bo maszyna jest wyłącznie zbiorem reakcji na bodźce.
Jerzy Prokopiuk, Szkice antropozoficzne
