Domyśleć czy domyślić – którą formę wybrać?
Zaledwie jedna litera różni powyższe słowa. Mogłoby się zatem wydawać, że ta niepozorna różnica nie ma większego znaczenia. Nic bardziej mylnego! Jak więc mówimy: domyśleć czy domyślić? Która forma jest poprawna?
Domyśleć czy domyślić? Która forma jest poprawna?
Domyśleć czy domyślić – która forma jest poprawna?
Poprawna forma to domyśleć.
Należy przy tym pamiętać, że czasownik z końcówką -ić nie jest jakimś językowym kuriozum, bo zajmuje pełnoprawne miejsce w słowniku, ale zawsze w formie zwrotnej jako domyślić się.
Domyśleć – co to znaczy?
Czasownik domyśleć oznacza „przemyśleć coś wyczerpująco, rozważyć szczegółowo”. Można domyśleć np. koncepcję czy plan.
- Nie mogę domyśleć tego do końca.
- Musimy wreszcie domyśleć nasz plan.
Warto również zwrócić uwagę, że domyśleć to czasownik dokonany (jego odpowiednikiem niedokonanym jest domyślać).
Domyślić się – co to znaczy?
Czasownik domyślić się oznacza „przewidywać kolejność lub zakończenie czegoś, odgadnąć prawdę, przewidzieć coś mimo niewystarczających danych”. Można zatem domyślić się np. prawdy albo czyichś motywów, można również domyślić się czegoś po czyjejś minie albo z czyjegoś zachowania.
- Marta szybko domyśliła się prawdziwego powodu twojej wizyty.
- Niczego się nie domyślił.
Domyślić się to czasownik dokonany (jego odpowiednikiem niedokonanym jest domyślać się).
Dlaczego mówimy domyśleć i domyślić się?
Już na pierwszy rzut oka widać, że powyższe formy pochodzą od czasownika myśleć, a mimo to mają różne końcówki. Wystarczy jednak zerknąć na formy liczby pojedynczej czasu przeszłego omawianych (i podobnych) czasowników.
W przypadku czasownika domyślić się mówimy np. domyślił się. Formy czasu przeszłego czasownika domyśleć to natomiast: domyślał, domyślała itd.
Zasady są więc proste:
- jeśli formy czasu przeszłego kończą się na -ił, to bezokolicznik ma końcówkę -ić (np. obmyślić, zmyślić),
- jeśli formy czasu przeszłego kończą się na -ał, to bezokolicznik ma końcówkę -eć (np. myśleć, przemyśleć).
Domyśleć czy domyślić – na zakończenie
Na koniec warto dodać, że był niegdyś w użyciu czasownik myślić, zmieniony potem na myśleć. Dziś taką postać można spotkać jedynie w starszych tekstach, ale jego obecność tłumaczy występujące współcześnie formy z końcówką -ić.
Podobne wątpliwości rozwiewaliśmy również tutaj: Wymyślić czy wymyśleć? Rozwiewamy wszystkie wątpliwości!.
?
