Naraz czy na raz?
Można powiedzieć, że zjem to na raz. Ale schody pokonam już dwa naraz. Białej farby wystarczy mi na (jeden) raz, ale krzyk rozlega się naraz. Jak to w końcu jest: naraz czy na raz? Jak odnaleźć się w tym bałaganie? Który zapis jest poprawny? Spróbujmy odpowiedzieć krótko na te pytania.
Naraz czy na raz – która forma jest poprawna?
Odpowiedź nie jest jednoznaczna, ponieważ obie formy są poprawne – ale każde z wyrażeń ma odmienne znaczenie. Dlatego dla zastosowania pisowni łącznej lub rozdzielnej istotny jest sens, jaki chcemy nadać naszej wypowiedzi.
Naraz czy na raz – odpowiedzią jest znaczenie
Naraz i na raz to wyrażenia o odmiennych znaczeniach. Podczas gdy naraz oznacza „jednocześnie” czy „w tym samym czasie”, ale też „szybko” i „niespodziewanie”, tak na raz znaczy tyle co „na jeden raz”.
Naraz okazało się, że pasty do zębów starczy mi na raz – nagle okazało się, że pasty wystarczy mi tylko na jeden raz.
Naraz – nagle i w tym samym czasie
Naraz słowniki definiują jako „jednocześnie” oraz „nagle, niespodziewanie, w zaskakujący sposób”.
Na przykład:
- Zwykle robię kilka rzeczy naraz – co oznacza, że zazwyczaj robię kilka rzeczy jednocześnie,
- Mówili wszyscy naraz – wszyscy mówili jednocześnie, więc z pewnością trudno było cokolwiek usłyszeć,
- Naraz przyszła zima – czyli jak co roku zaskoczyła kierowców,
- Naraz znalazłem się w bardzo trudnej sytuacji – czyli zaskoczyły mnie niepożądane okoliczności.
Na raz – na jeden raz
Na raz znaczy z kolei tyle co „na jeden raz”, na przykład:
- Musisz zjeść to wszystko na raz – czyli musisz zjeść to wszystko za jednym posiedzeniem,
- Jego książki zawsze czytam na raz – czyli czytam je za jednym razem.
Na raz może wystąpić ponadto w formie komendy, na przykład: Na raz uciekamy stąd.
Naraz czy na raz – czyli kryterium akcentu
Warto również zwrócić uwagę na różnice w akcentowaniu obu wyrażeń. W przypadku słowa naraz akcent pada na pierwszą sylabę, czyli na człon na-. Na raz akcentujemy zaś na ostatnią, czyli raz.
W przypadku wyboru form zapisu (naraz lub na raz) najważniejszy jest kontekst, który wyznaczy wybór jednej z nich. Nie ma więc jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, która forma jest poprawna, ponieważ wszystko zależy od tego, jaki sens ma mieć konkretna wypowiedź.
