Tchórz czy tchurz? Która forma jest poprawna?
Wszyscy dobrze znamy dwa znaczenia tytułowego rzeczownika. Pierwsze to zwierzę z rodziny łasicowatych, drugie – człowiek strachliwy. Ale pojawia się pytanie, jak prawidłowo zapisać ten wyraz. Tchórz czy tchurz? Który zapis nie zawiera błędu ortograficznego? Odpowiedź znajdziecie w poniższym poradniku językowym.
Tchórz czy tchurz? Jak to zapisać? Poprawna forma
Z całą pewnością ten wyraz pojawia się często na dyktandach. Można w nim przecież zrobić tyle błędów ortograficznych, że jest dobrym przykładem do poćwiczenia zasad prawidłowej pisowni.
Jak to zatem jest z właściwym zapisem tego rzeczownika? Otóż wyraz tchórz zapisujemy przez ó. Czy jest jakaś reguła, która by to uzasadniała? Nie ma – pisownię słowa tchórz musimy zapamiętać. Jak również to, że w jego zapisie występuje dwuznak ch, a nie spółgłoska h oraz dwuznak rz, a nie spółgłoska ż.
Wyraz tchórz pochodzi od prasłowiańskiego czasownika *dъchnǫti/*dъchoŕь oznaczającego ‘wydawać woń’. Tchórz znaczyło więc tyle co ‘śmierdziel’.
Tchórz czy tchurz? Już znasz poprawną formę!
Wiemy już, jak prawidłowo zapisywać wyraz tchórz. Dla przypomnienia przybliżmy sobie definicje tego słowa. Co wiemy o tchórzu?
1Tchórz to pejoratywne, potoczne określenie człowieka, który nadzwyczaj łatwo ulega uczuciu strachu. Boi się dosłownie wszystkiego.
2Rzecz jasna tchórz to przede wszystkim nazwa zwierzęcia z wyglądu przypominającego nieco łasicę. To podobieństwo nie powinno nas dziwić. Oba gatunki zwierząt są ze sobą spokrewnione i należą do rodziny łasicowatych, więc możemy powiedzieć, że łasica to bliska kuzynka tchórza.
Tchórz czy tchurz? Wspólny mianownik dwóch znaczeń
Czy jeden i drugi tchórz mają ze sobą coś wspólnego? Okazuje się, że całkiem sporo. Na pewno znacie określenie „śmierdzący tchórz” używane w odniesieniu do kogoś przesadnie ostrożnego czy bardzo wystraszonego. Zwierzę tchórz, gdy znajdzie się w niebezpieczeństwie, odstrasza wrogów strzykaniem z gruczołów odbytowych silnie cuchnącą wydzieliną. Dlatego też człowieka bardzo bojaźliwego nazywamy „śmierdzącym tchórzem”.
Skąd to połączenie? Wspomniane zachowanie zwierzęcia skojarzono z tym, jak zachowują się ludzie, gdy znajdą się w sytuacjach zagrożenia. Chodzi nie tylko o odruch obronny, ale też objaw braku panowania nad swoim organizmem w chwili silnego strachu – dlatego że i ludziom w takich chwilach zdarza się czasem tracić kontrolę nad zwieraczami. I tutaj pojawia się kolejne wyrażenie obecne w potocznej polszczyźnie, które jest używane w takich sytuacjach.
Gdy ktoś się panicznie czegoś boi, niektórzy kpiąco mówią, że „ma pełne spodnie/gacie” lub bardziej wulgarnie, że „ze strachu się zesrał”, albo eufemistycznie „narobił w spodnie”.
Jakimi innymi określeniami nazwać tchórza? Synonimy to: strachajło, cykor, panikarz, histeryk, trusia, asekurant, ostrożniak, kapitulant, dezerter, trzęsidupa, zajęcze serce, człowiek małego ducha.
Przykłady zdań
- Tchórz żywi się owadami, jaszczurkami, płazami i małymi gryzoniami.
- Tchórza można spotkać w lasach, zagajnikach i zaroślach.
- Łukasz jest zwykłym tchórzem!
