Tchórz czy tchurz? Która forma jest poprawna?
Wszyscy dobrze znamy dwa znaczenia tytułowego rzeczownika. Pierwsze to zwierzę z rodziny łasicowatych, drugie – człowiek strachliwy. Ale pojawia się pytanie, jak prawidłowo zapisać ten wyraz. Tchórz czy tchurz? Który zapis nie zawiera błędu ortograficznego? Odpowiedź znajdziecie w poniższym poradniku językowym.
Tchórz czy tchurz? Jak to zapisać? Poprawna forma
Z całą pewnością ten wyraz pojawia się często na dyktandach. Można w nim przecież zrobić tyle błędów ortograficznych, że jest dobrym przykładem do poćwiczenia zasad prawidłowej pisowni.
Jak to zatem jest z właściwym zapisem tego rzeczownika? Otóż wyraz tchórz zapisujemy przez ó. Czy jest jakaś reguła, która by to uzasadniała? Nie ma – pisownię słowa tchórz musimy zapamiętać. Jak również to, że w jego zapisie występuje dwuznak ch, a nie spółgłoska h oraz dwuznak rz, a nie spółgłoska ż.
Wyraz tchórz pochodzi od prasłowiańskiego czasownika *dъchnǫti/*dъchoŕь oznaczającego ‘wydawać woń’. Tchórz znaczyło więc tyle co ‘śmierdziel’.
Jednak, ponieważ słowo ‘a’ jest używane na początku zdania jako partykuła nawiązująca do wcześniejszej wypowiedzi, a gramatyka języka polskiego w nie zabrania użycia po sobie kilku partykuł, zatem zapis a no też jest dopuszczalny.
Tchórz czy tchurz? Już znasz poprawną formę!
Wiemy już, jak prawidłowo zapisywać wyraz tchórz. Dla przypomnienia przybliżmy sobie definicje tego słowa. Co wiemy o tchórzu?
1Tchórz to pejoratywne, potoczne określenie człowieka, który nadzwyczaj łatwo ulega uczuciu strachu. Boi się dosłownie wszystkiego.
2Rzecz jasna tchórz to przede wszystkim nazwa zwierzęcia z wyglądu przypominającego nieco łasicę. To podobieństwo nie powinno nas dziwić. Oba gatunki zwierząt są ze sobą spokrewnione i należą do rodziny łasicowatych, więc możemy powiedzieć, że łasica to bliska kuzynka tchórza.
Tchórz czy tchurz? Wspólny mianownik dwóch znaczeń
Czy jeden i drugi tchórz mają ze sobą coś wspólnego? Okazuje się, że całkiem sporo. Na pewno znacie określenie „śmierdzący tchórz” używane w odniesieniu do kogoś przesadnie ostrożnego czy bardzo wystraszonego. Zwierzę tchórz, gdy znajdzie się w niebezpieczeństwie, odstrasza wrogów strzykaniem z gruczołów odbytowych silnie cuchnącą wydzieliną. Dlatego też człowieka bardzo bojaźliwego nazywamy „śmierdzącym tchórzem”.
Skąd to połączenie? Wspomniane zachowanie zwierzęcia skojarzono z tym, jak zachowują się ludzie, gdy znajdą się w sytuacjach zagrożenia. Chodzi nie tylko o odruch obronny, ale też objaw braku panowania nad swoim organizmem w chwili silnego strachu – dlatego że i ludziom w takich chwilach zdarza się czasem tracić kontrolę nad zwieraczami. I tutaj pojawia się kolejne wyrażenie obecne w potocznej polszczyźnie, które jest używane w takich sytuacjach.
Gdy ktoś się panicznie czegoś boi, niektórzy kpiąco mówią, że „ma pełne spodnie/gacie” lub bardziej wulgarnie, że „ze strachu się zesrał”, albo eufemistycznie „narobił w spodnie”.
Jakimi innymi określeniami nazwać tchórza? Synonimy to: strachajło, cykor, panikarz, histeryk, trusia, asekurant, ostrożniak, kapitulant, dezerter, trzęsidupa, zajęcze serce, człowiek małego ducha.
Przykłady zdań
- Tchórz żywi się owadami, jaszczurkami, płazami i małymi gryzoniami.
- Tchórza można spotkać w lasach, zagajnikach i zaroślach.
- Łukasz jest zwykłym tchórzem!
