Na Ukrainę i do Szwecji – nazwy państw i przyimki

Dlaczego jedziemy na Ukrainę, ale do Szwecji? Postanowiliśmy, że omówimy nieznośne przyimki dołączane do nazw państw i podpowiemy, skąd rozróżnienie między „do” i „na”. Zapraszamy w podróż po Europie!

Temat zaciekawił nas tym bardziej, że Poradnia językowa PWN poruszała go wiele razy. Ludzie wciąż pytają, wciąż są głodni wiedzy, a naszym zadaniem jest zebrać i uporządkować wszelkie informacje oraz porządnie omówić zagadnienie przyimków łączących się z nazwami poszczególnych państw.

Ogólna zasada głosi, że...

Wybierając się do jakiegoś państwa, użyjemy przyimka „do”: do Francji, do Chorwacji, do Niemiec, do Szwecji. Warto zapamiętać, że mówimy również do Słowenii, a nie na Słowenię (niepoprawne użycie przyimka „na” może być wynikiem analogii z wyrażeniem na Słowację, ponieważ obydwie nazwy państw brzmią podobnie). Jest jednak kilka wyjątków: na Węgry, na Ukrainę, na Białoruś, na Słowację (rzadziej do Słowacji), na Litwę (rzadziej do Litwy), na Łotwę (rzadziej do Łotwy).

Jak pewnie zauważyliście, przyimek „na” stosowany jest w odniesieniu do państw sąsiadujących z Polską lub leżących w tej samej części Europy. Jedna z teorii głosi, że wyjątki te uwarunkowane są historycznie. Niegdyś wiele terenów tych państw należało do Rzeczypospolitej albo było częścią innych terytoriów, dlatego traktowano je jako prowincje albo regiony – i w tym kontekście używano przyimka „na” (porównajcie: na Śląsk, na Mazury, na Podlasie). Litwa, Łotwa, Białoruś, Słowacja, Węgry to państwa stosunkowo młode i mimo że są dziś odrębnymi bytami, przyzwyczajenie językowe zadecydowało, że w ich kontekście należy używać przyimka „na”.

Do wyjątków należą też państwa-wyspy, np. na Kubę, na Cypr. Istnieje także rozróżnienie:  na Islandii (na wyspie), ale w Islandii (w państwie).

A na koniec ciekawostka nieco z innej beczki.

Zwróćcie uwagę, że nazwy Niemcy i Węgry to pluralia tantum, czyli rzeczowniki występujące tylko w liczbie mnogiej. Niemal wszystkie końcówki miejscownika w liczbie mnogiej, niezależnie od rodzaju, to -ach (mężczyznach, kobietach, dzieciach, stołach, krzesłach). Wspomniane wyżej nazwy państw wyłamują się z tego schematu i mają zakończenia -ech: na Węgrzech, w Niemczech.  Z naszych obserwacji wynika, że wielu ludzi ma problem z poprawną odmianą tych nazw, dlatego poniżej załączamy schemat odmiany:

Podróże kształcą! Mamy nadzieję, że Polszczyzna.pl także. ☺