Chomąto czy homonto? Jak poprawnie to zapisać?

Gdybyśmy musieli teraz napisać jakieś dyktando w szkole, to niektórzy z nas pewnie zastanawiali by się jak zapisać tytułowy wyraz, chomąto czy homonto? Użyć dwuznaku ch i samogłoski ą, czy może jednak spółgłoski h i połączenia on? Który z tych zapisów jest poprawny? Odpowiedź w poniższym tekście poradnikowym.

Chomąto czy homonto? Poprawna forma

Chomąto czy homonto? Jak widać nie łatwo jest o popełnienie błędu w tym słowie. Rzeczownik chomąto zapisujemy z użyciem dwuznaku ch oraz samogłoski ą, pozostałe warianty, a więc homonto, homąto, chomonto, są niepoprawne.

Dlaczego tak, a nie inaczej? Z odpowiedzią i pomocą jednocześnie, przychodzi nam etymologia chomąta, czyli innymi słowy, pochodzenie tego wyrazu. Otóż, w mowie  staropolskiej istniało słowo *chomǫtъ, a ponieważ w ortografii istnieje zasada, że wyrazy rodzimego pochodzenia zapisywane są przez ch, pisownia chomąta, również jej podlega.

Inna reguła z kolei przypomina, że wyrazy o pochodzeniu historycznym współcześnie zapisujemy zgodnie z tradycją. Ta reguła jest w tym przypadku istotna, gdyż być może chomąto jest zapożyczeniem od hemmen – ‘hamować’, które do polszczyzny trafiło najprawdopodobniej z języka niemieckiego lub też z rosyjskiego хомоуть – ‘jarzmo, kołnierzyk konia’.

A co takiego nazywamy chomątem? Chomąto to inaczej część uprzęży w formie obręczy, którą zakłada się zwierzęciu na szyję. W chomącie najczęściej chodzi koń, ale też osioł lub wół. Zastosowanie chomąta ma na celu równomierne rozłożenie obciążenia wokół karku danego zwierzęcia pociągowego, dzięki czemu możliwe jest wykorzystanie większej siły tegoż zwierzęcia. Pozwala to w rezultacie na bardziej skuteczną pracę, na przykład w polu. W znaczeniu przenośnym, możemy powiedzieć, że chomąto jest czymś, co w znacznym stopniu ogranicza naszą swobodę.

Chomąto czy homonto? Przykłady zdań

Chomąto czy homonto? Przykłady z literatury

Szliśmy miarowym krokiem rozlegającym się z dziwnym rozgłosem po gruncie. Najmniejszy szelest rozchodził się z szybkością, do której ucho nie przywykło na lądzie. W rzeczy samej woda jest lepszym przewodnikiem głosu niż powietrze i ten przebiega w niej z poczwórną prędkością.

W tym miejscu grunt zniżył się znaczną pochyłością. Światło przybrało ton jednostajny. Doszliśmy głębokości stu metrów, znosząc wtedy ciśnienie dziesięciu atmosfer. Ale mój przybór nurkowy był tak wybornie urządzony, że nie doznałem żadnej dolegliwości. Uczułem tylko pewne stężenie stawów w palcach, lecz i to rychło minęło. Znużenie zaś po dwugodzinnej przechadzce w chomącie, do którego tak mało byłem przyzwyczajony, było żadne. Ruchy me z pomocą wody odbywały się z zadziwiającą łatwością.

Jules Gabriel Verne, 20 000 mil podmorskiej żeglugi