Deprywacja – co to jest? Definicja, przykłady użycia

Rzeczownik deprywacja określa negatywne zjawisko, pod którego wpływem może znaleźć się człowiek. Deprywacja ma też inne, mniej dotkliwe dla zdrowia znaczenia. Co określa się mianem deprywacji? Odpowiedzi znajdziecie w poniższym tekście.

Deprywacja czy deprawacja

Wyraz deprywacja ma bardzo podobne do siebie słowo, a jest nim deprawacjaa (paronimy). Nie należy ich ze sobą mylić, ponieważ każde oznacza co innego. Deprawacja to inaczej demoralizacja, a czym jest deprywacja?

Deprywacja – co to jest? Znaczenie wyrazu

Pojęcie deprywacja stosowane jest w antropologii oraz psychologii. W tych dziedzinach deprywacją określa się długotrwały, zły stan psychiczny, który spowodowany jest brakiem możliwości zaspokojenia istotnej potrzeby lub popędu. Jest źródłem silnego stresu, potęguje poczucie zagrożenia i zmęczenia psychicznego. Wyróżnia się trzy typy deprywacji: snu, emocjonalną i sensoryczną.

Deprywacja emocjonalna

Czynniki powodujące deprywację emocjonalną mają swoje źródło już we wczesnym dzieciństwie. Przyczyną deprywacji jest najczęściej brak odpowiedzi na potrzeby psychologiczne dziecka, przeważnie przez członków najbliższej rodziny, głównie rodziców.

Człowiek, którego dotknęła deprywacja emocjonalna, nie może zaspokoić swoich potrzeb, takich jak: potrzeba zrozumienia/bycia wysłuchanym, potrzeba bliskości i czułości, potrzeba otrzymania wsparcia. Osoba zmagająca się z problemem deprywacji wykazuje skłonność do zatajania własnych emocji. Choć na zewnątrz pozornie może sprawiać wrażenie, że jest kimś niezwykle silnym, to jednak wewnątrz może być zalękniona, niepewna siebie i pogrążona w smutku.

Skutki tego negatywnego stanu psychicznego mogą przybierać dwie skrajnie przeciwstawne sobie formy. Po pierwsze, taki człowiek może mieć ogromne trudności z poproszeniem kogoś o pomoc lub z przyjęciem pomocy, w przypadku gdy ktoś tę pomoc zaoferuje. Po drugie, może desperacko próbować zwrócić na siebie uwagę, żądając jej na wszelkie możliwe sposoby.

Deprywacja snu

Gdy mowa o deprywacji snu, chodzi tu o zamierzone niedosypianie na rzecz rozrywek lub pracy (na przykład gdy ktoś uczy się w nocy lub mając na myśli lekarza, który pełni nocny dyżur). Nie wolno utożsamiać tego z bezsennością.

Deprywacja sensoryczna

Z kolei deprywacja sensoryczna polega na celowej redukcji lub usunięciu bodźców działających na jeden lub kilka zmysłów (na przykład opaski na oczy lub stopery do uszu).

Deprywacja – przykłady użycia

Deprywacja – wyrazy pokrewne

Deprywacja – połączenia wyrazowe

Deprywacja – odmiana wyrazu

Przykłady użycia wyrazu deprywacja w literaturze i prasie

Chłód, rygoryzm rodziców, obojętność, samotność dziecka, brak norm – prowadzą do deprywacji, która najczęściej przejawia się różnego rodzaju lękami, przeszkadzającymi w normalnym rozwoju osobowości.

Urszula Parnicka, Szkodliwe uzależnienia, „Wychowawca” nr 117

Stres w psychologii rozumie się jako efekt wyraźnego niedopasowania pomiędzy możliwościami jednostki i wymaganiami stawianymi przez otocznie. Oznacza to, że wymagania mogą być zbyt duże (silna presja czasowa, duża odpowiedzialność, awanturujący się kontrahenci) albo - o czym się rzadziej pamięta - wymagania mogą być postrzegane jako zbyt małe. Powtarzalne, dobrze wyuczone zadania, monotonia, niskie poczucie kontroli tak samo mogą prowadzić do stanu stresu. Pomyśl, czy nie chciałbyś poleżeć w cichym i ciemnym pokoju i jeszcze otrzymać za to zapłatę? Wspomniana sytuacja stanowi element procedury tzw. deprywacji sensorycznej, czyli jak największego odcięcia od wszelkich bodźców. Wbrew temu, co podpowiada nam rozum, ludzie generalnie źle znoszą takie warunki. Dość szybko pojawia się silny lęk i mogą wystąpić nawet halucynacje. Co ciekawe, są osoby, którym szczególnie trudno jest wytrzymać w tych pozornie komfortowych warunkach.

Magdalena Kaczmarek, Do czego masz charakter, Polityka nr 2566