Dulszczyzna – co to jest? Znaczenie wyrazu i przykłady użycia
Czy wiecie, skąd pochodzi wyraz dulszczyzna? W języku funkcjonuje wiele określeń pochodzących z literatury. Dulszczyzna jest jednym z nich. Co oznacza to słowo, określeniem jakiej postawy jest i z czym się wiąże? Przeczytajcie koniecznie nasz artykuł, w którym wyjaśniamy to literackie zagadnienie. Zapraszamy do lektury!
Dulszczyzna – co to jest? Znaczenie wyrazu
Dulszczyzna to inaczej obłudna moralność drobnomieszczańska, postawa odznaczająca się hipokryzją, ale też zaściankowością, zacofaniem i ciemniactwem. Cechami opisującymi dulszczyznę są dwulicowość, obłuda, zakłamanie oraz nietolerancja. Z tych względów dulszczyzna jest określana mianem podwójnej, odwróconej, zakłamanej czy fałszywej molarności. Osoba reprezentująca taką postawę, mimo własnych niemoralnych uczynków, często moralizuje i poucza innych, przesadnie dba o pozory i zabiega o nieskazitelną opinię publiczną.
Skąd wzięła się dulszczyzna?
Pojęcie dulszczyzny nawiązuje do repertuaru zachowań i cech osobowości Anieli Dulskiej, tytułowej bohaterki z powieści Gabrieli Zapolskiej „Moralność pani Dulskiej”, od której nazwiska wzięło się to określenie. Zapolska w swoim dramacie piętnuje obłudę, chciwość i zakłamanie drobnomieszczanki Anieli, która robi wszystko na pokaz i kieruje się niskimi pobudkami. Odznacza ją podwójna moralność – inna wobec rodziny i bliskich, a inna na zewnątrz dla społeczeństwa. Dulska wypowiada m.in. te słynne słowa, które w pełni charakteryzują jej „dulskie” nastawienie:
„Moja pani! Na to mamy cztery ściany i sufit, aby brudy swoje prać w domu i aby nikt o nich nie wiedział. Rozwłóczyć je po świecie to ani moralne, ani uczciwe”.
„Nie wiedzieć o niczym. To tak jakoś miło. Ja wolę nic nie wiedzieć”.
Dulszczyzna – synonimy i wyrazy bliskoznaczne
Pomocne w zapamiętaniu tego, co to znaczy dulszczyzna, co to jest, będą na pewno synonimy i wyrazy bliskoznaczne.
- Kołtuństwo,
- zaściankowość,
- małomiasteczkowość,
- drobnomieszczaństwo,
- ciemnogród,
- zakłamanie,
- obłuda,
- dwulicowość,
- hipokryzja,
- zacofanie,
- wstecznictwo,
- ograniczoność,
- prowincjonalność,
- ciemniactwo,
- ignorancja,
- nietolerancja.
Dulszczyzna – przykłady zdań
- Brzydzę się nietolerancją i dulszczyzną – odznaczają się nią ci, którzy często stronią od nauki, nie chcą się rozwijać, pozostają zacofani, a często też nie mają kręgosłupa moralnego.
- Zjawisko dulszczyzny jest typowe dla obłudnych środowisk, w których plotkowanie jest na porządku dziennym.
- Wspomnicie jeszcze moje słowa – Dulscy są wśród nas! Moim zdaniem, ci sąsiedzi zachowują tylko pozory i chcą zrobić na nas dobre wrażenie, a tak naprawdę dulszczyznę i dwulicowość mają wypisane na twarzy!
- Co za hipokryta i ignorant! Dulszczyzna to jego drugie imię!
Ciekawostka literacka
W języku istnieje wiele określeń wywodzących się z literatury, które stały się terminami nazywającymi postawy bądź typy zachowań, jakie prezentowali bohaterzy literaccy. Nie brakuje też takich, które są zupełnie nowymi pojęciami, jak np. weltschmerz (= ból istnienia), gargantuiczny (= ogromny) czy faustowski (= nienasycony żądzą zdobycia wiedzy). Wśród najważniejszych pojęć z literatury powszechnej możemy wyróżnić:
- donkiszoterię – postawę nawiązującą do zachowania głównego bohatera powieści Miquela de Cervantesa Don Kichota i odznaczającą się marzycielstwem oraz nierealnym, pozbawionym rozsądku myśleniem, które doprowadzają do żałosnych, skazanych na porażkę czynów;
- bowaryzm – postawę charakteryzującą się potrzebą wzniosłych przeżyć i uciekania w sferę iluzji i wyobrażeń, która wzięła się od nazwiska Emmy Bovary, głównej bohaterki powieści Gustava Flauberta „Pani Bovary”;
- bohatera werterowskiego – bohatera uczuciowego, wrażliwego, przekładającego sprawy serca ponad rozum, silnie przeżywającego emocje, skłonnego do snucia marzeń i egzaltacji, a także odczuwającego jednocześnie bezsens życia i buntującego się wobec norm społeczno-obyczajowych i obowiązujących zasad. Taki typ bohatera stworzył Johann Wolfgang von Goethe w swojej powieści epistolarnej pt. „Cierpienia młodego Wertera”.
- bohatera bajronicznego – samotnego i zbuntowanego bohatera naznaczonego przeszłością, będącego indywidualistą, który w życiu kieruje się namiętnościami, sprzeciwia się porządkowi świata i w samotności walczy o swoje ideały. Literacki pierwowzór takiej postaci stworzył angielski pisarz George Byron w powieści poetyckiej pt. „Giaur”.
- bohatera conradowskiego – bohatera zmuszonego do podejmowania wyborów w trudnych warunkach i okolicznościach, rozdartego, toczącego zarówno walkę wewnętrzną, jak i z żywiołem czy złym losem. Określenie pochodzi od nazwiska Josepha Conrada, autora marynistycznych opowieści, np. „Lorda Jima” czy „Jądra ciemności”.
W języku polskim i literaturoznawstwie występują zaś ważne terminy jak wallenrodyzm (od nazwiska Mickiewiczowskiego Konrada Wallenroda) oraz winkelriedyzm (od nazwiska Arnolda Winkelrieda, wykorzystanego potem przez Juliusza Słowackiego w Kordianie, a potem w Dziadach cz. III przez Adama Mickiewicza). Czy zetknęliście się z nimi i wiecie co oznaczają? Warto zwrócić uwagę na te pojęcia, zwłaszcza w trakcie przygotowań do matury!
Przykłady użycia wyrazu dulszczyzna w prasie
Kluczowy świadek nagle zmienił zeznania. [...] Dobrze, dodaje, że właśnie złość szczególnie go motywuje. Niesprawiedliwość, kołtuństwo, dulszczyzna zwyczajnie go wkurzają i tę emocję nauczył się zamieniać na energię na sali procesowej.
M. Bunda, J. Danilewicz, J. Podgórska, E. Winnicka: Nadobowiązkowi,
„Polityka” 20.12.2008
