Probierz – co to znaczy? Definicja, synonimy, przykłady użycia
Rzeczownik probierz jest w języku polskim wyrazem wieloznacznym. Duża część zapewne kojarzy to słowo z nazwiskiem jednego z polskich trenerów piłkarskich. W tym przypadku oczywiście zapisujemy je dużą literą. Jednak nie o tego jegomościa tutaj chodzi. Jakie jeszcze są znaczenia słowa probierz? Wyjaśnienia znajdziecie w tym tekście.
Co to jest probierz? Znaczenie wyrazu
Przyjrzyjmy się teraz kolejno wszystkim znaczeniom słowa probierz:
1 Probierzem zwykło określać się miernik służący za podstawę oceny wartości czegoś lub kogoś. Ujmując rzecz w najprostszych słowach, probierzem jest wszystko to, co wyznacza sposób, w który osądzamy kogoś lub coś pod względem obecności albo braku posiadania jakichś cech.
2 Mówiąc o probierzu, możemy mieć także na myśli urządzenie, które wykorzystuje się do sprawdzania zawartości różnych substancji, głównie składu ciał stałych i płynnych. Dzięki probierzowi możemy określić wartość mierzonej wielkości, na przykład napięcia elektrycznego, ciśnienia, wilgotności. Do typów probierza zaliczyć można takie urządzenia jak amperomierz, woltomierz, watomierz. Ponadto probierzem jest również każdy termometr i barometr.
3 Mianem probierza określano urzędnika pracującego w mennicy. Probierz zajmował się sprawdzaniem stempli i tłoków menniczych oraz zgodności liczby bitych monet. Kontrolował też masę krążków menniczych oraz jakość stopów metali przeznaczonych na monety lub wyroby jubilerskie. Badał, ile zawierają metali szlachetnych, czyli czy nie są sfałszowane. Probierz nazywany był również wardajnem. Nazwisko Probierz pochodzi właśnie od nazwy tego zawodu.
Probierz – przykłady użycia
- To, czy ktoś jest biedny, czy bogaty, nie powinno być probierzem, według którego ocenimy daną osobę.
- Na lekcji fizyki za pomocą probierza robiliśmy pomiary natężenia elektrycznego.
Probierz – synonimy i wyrazy bliskoznaczne
Pomocne w zapamiętaniu tego, co to jest probierz, będą na pewno synonimy i wyrazy bliskoznaczne.
Probierz – synonimy w pierwszym znaczeniu
- Kryterium, sprawdzian, miernik, miara, weryfikator, wskaźnik, wyznacznik, papierek lakmusowy, punkt odniesienia.
Probierz – synonimy w trzecim znaczeniu
- Probierca, probier.
Probierz – etymologia wyrazu
Wyraz probierz to zapożyczenie z języka niemieckiego. Pochodzi od czasownika probieren, co można przetłumaczyć jako ‘smakować, kosztować, próbować’.
Probierz – wyrazy pokrewne
- Probierczy,
- probiercza,
- probiercze.
Probierz – połączenia wyrazowe
W pierwszym znaczeniu
- Główny, podstawowy, prawdziwy, zasadniczy, faktyczny, jednoznaczny, lepszy, najlepszy, najwyższy, najważniejszy, kapitalny,
- absolutny, ostateczny, swoisty probierz,
- probierz moralny,
- istotne, idealne probierze,
- probierz miłości, przyjaźni, wierności, odwagi, przyzwoitości, szczerości, uczciwości, prawdy, prawdziwości, wiarygodności, dobrych
- intencji, dobrej woli, charakterów, odczuć, intelektu, rozumu, kondycji, umiejętności, talentów, związku, jakiejś wartości, akceptacji, etyki, wolności, postępu, podmiotowości, funkcjonowania, rozwoju czegoś, przestrzegania, nieprzestrzegania, sprawności, stosunków, rzetelności, jakichś interesów, kultury, sztuki, postawy, polityka,
- probierz dla pracowników,
- probierz przy ocenie czegoś,
- standard i probierz, sumienie i probierz,
- znaczenie probierza,
- stanowić probierz,
- stawać się probierzem,
- wyznaczyć za probierz coś,
- uważany za probierz,
- być probierzem,
- traktować kogoś jak probierz.
W drugim znaczeniu
- Probierz rurkowy, alkoholu, trzeźwości, rozcieńczania,
- użycie probierza,
- menzurka w probierzu,
- probierz zmienia (barwę itd.),
- probierze zazieleniły się,
- trzymać, konstruować, sprawdzać probierz,
- dmuchać w probierz.
W trzecim znaczeniu
- Probierz i topnik,
- doświadczenie, wprawa probierza,
- probierz bada coś, ocenia (prawdziwość itd.), wytapia (rudę itd.).
Probierz – odmiana wyrazu
| liczba pojedyncza | |
| M. | probierz |
| D. | probierza |
| C. | probierzowi |
| B. | probierz |
| N. | probierzem |
| Ms. | probierzu |
| W. | probierzu |
| liczba mnoga | |
| M. | probierze |
| D. | probierzy/probierzów |
| C. | probierzom |
| B. | probierze |
| N. | probierzami |
| Ms. | probierzach |
| W. | probierze |
Przykłady użycia wyrazu probierz w literaturze i prasie
Pewnego dnia Swann otrzymał anonimowy list, który mu powiadał, że Odeta była kochanką niezliczonych mężczyzn (zacytowano niektórych, między nimi Forcheville'a, pana de Bréauté i „mistrza”) i wielu kobiet, że odwiedza domy schadzek. Przykro było Swannowi myśleć, że wśród jego przyjaciół znajduje się człowiek zdolny napisać taki list; bo z pewnych szczegółów jasne było, że autor listu zna dokładnie jego życie. Zastanawiał się, kto by to mógł być. […] Krótko mówiąc, anonim ten dowodził Swannowi, że liczy do swoich znajomych indywiduum zdolne do nikczemności; ale nikczemność ta mogła się równie dobrze kryć w niezgłębionych pokładach charakteru człowieka uczuciowego, co w duszy człowieka zimnego; u artysty jak u mieszczanina, u wielkiego pana jak u lokaja. Jaki probierz przyjąć, aby osądzić człowieka? W gruncie rzeczy, wśród tych, których znał, nie było ani jednej osoby, która by nie mogła być zdolna do podłości.
Marcel Proust, W stronę Swanna
By określić wartość logiczną zdań analitycznych i zdań wewnętrznie kontradyktorycznych, wystarczy odwołać się do reguł wyznaczających znaczenie użytych w nich słów w danym języku. Wszelkie inne zdania, których wartości logicznej nie możemy poznać w ten sposób, nazywamy zdaniami syntetycznymi. Dla zdań syntetycznych trzeba szukać sprawdzianów, czy to, co one głoszą, odpowiada rzeczywistości, jakiegoś probierza prawdziwości. W przypadku tych zdań odwołujemy się w sposób bezpośredni lub pośredni do rozstrzygnięć poprzez doświadczenie, zwłaszcza poprzez zgodne doświadczenie wielu ludzi. To kryterium nie jest wcale proste i może czasem okazać się zawodne. Postęp wiedzy ludzkiej polega między innymi na tym, iż dostrzegamy nasze dotychczasowe omyłki, że wykrywamy, iż zdanie, które w świetle dawniejszych doświadczeń uważaliśmy za prawdziwe, trzeba odrzucić, uznać za fałszywe, bo oto okazało się w świetle innych doświadczeń, że nie jest na świecie tak, jak stwierdzało owo zdanie.
Zygmunt Ziembiński, Logika praktyczna
