Puryzm językowy – jak nie stać się nadgorliwym obrońcą języka polskiego?
Wielu ludzi, w tym czytelnicy naszego serwisu Polszczyzna.pl, uważa, że dbałość o język polski jest rzeczą niezwykle istotną. Jednak co się stanie, gdy cienka granica między poprawnością a językową nadgorliwością zostanie przekroczona? Czym jest puryzm językowy i jakie są jego rodzaje? Koniecznie zapoznajcie się z naszym artykułem!
Czym jest puryzm językowy?
Puryzm językowy to postawa, która charakteryzuje się brakiem przyzwolenia na popełniane przez ludzi błędy językowe. Nie chodzi tu tylko o błędy ortograficzne, interpunkcyjne czy stylistyczne. Puryści nie akceptują także zapożyczeń z języków obcych, a nawet zwrotów i odmian zaakceptowanych przez językoznawców. Takie osoby zazwyczaj przyjmują czynną postawę w walce o piękno języka polskiego. Często posiłkują się swoją własną wiedzą, nie zawsze zgodną z zasadami, której ślepo ufają.
Rodzaje puryzmu
Możemy wyróżnić cztery odmiany puryzmu językowego:
- puryzm egocentryczny – to na szczęście najrzadziej występująca odmiana puryzmu językowego. Tacy puryści uważają siebie za wzorzec językowy. Twierdzą, że tylko ich zdanie jest słuszne. Pouczają innych, jak poprawnie należy mówić i pisać, zważając tylko na własne przekonania. A jak wiadomo, każdy może się mylić;
- puryzm tradycjonalistyczny – purysta tradycjonalistyczny nie godzi się na jakiekolwiek zmiany, zapożyczenia, innowacje, a nawet rozwój języka. Nie potrafi pójść na kompromis i uparcie będzie poprawiał każdego, kto zamiast pójść pleć do ogrodu – pójdzie pielić do ogrodu. Tradycjonaliści twierdzą, że piękno języka oparte jest właśnie na jego historii, a nie na możliwościach rozwoju;
- puryzm elitarny – odmiana oparta jest na zasadzie utrzymania języka w sztywnych, standardowych normach. Puryści elitarni nie lubią zatem wpływów z języka młodzieżowego, urzędowego i korpomowy, o której już kiedyś pisaliśmy w innym artykule: Korpomowa – taski, dedlajny i inne ASAP-y. Słownik korpomowy. Co więcej, puryzm elitarny charakteryzuje się także walką o wykorzenienie regionalizmów. Jest to odmiana powszechnie widoczna w środowiskach elitarnych bądź u osób wysoko postawionych;
- puryzm nacjonalistyczny – postawa ta związana jest z niechęcią wobec wpływów językowych z zagranicy. Puryści nacjonalistyczni nie lubią germanizmów, rusycyzmów, anglicyzmów i wszystkich obcych wpływów na nasz język. Potrafią podjąć próbę wykorzenienia takich słów jak: smartfon, fast food, a nawet menadżer. Wierzą, że każde z tych słów można zastąpić innym, polskim słowem. Niestety nie zawsze jest to możliwe, bo w jaki sposób zastąpić anglicyzm, jakim jest fitness, polskim słowem?
Jak nie przekroczyć cienkiej granicy?
Wystarczy po prostu zaakceptować pewne zmiany, które zachodzą w naszym języku ojczystym. Nie mamy na myśli oczywiście błędów językowych, ortograficznych itd. Używanie zbyt często obcych słów zamiast naszych polskich również nie jest dobre, ponieważ polszczyzna jest piękna. Warto czasem sprawdzić, co na temat konkretnych słów i pisowni myślą ludzie mądrzejsi od nas – językoznawcy. Szanujmy ich zdanie, bo również dzięki nim zwiększa się świadomość innych ludzi na temat języka polskiego.
