Stopniowanie przymiotników – wszystko, co powinniście o tym wiedzieć

Stopniowanie przymiotników dla wielu z nas jest czymś zupełnie naturalnym. Jednakże dla obcokrajowców lub niektórych Polaków to wciąż nie lada wyzwanie. Jak poprawnie tego dokonać? O tym w naszym artykule.

Trzy stopnie przymiotników

Aby mówić o rodzajach stopniowania przymiotników, należy najpierw zapoznać się z nazwami samych stopni. Wyróżniamy stopnie: równy, wyższy i najwyższy. Stopień równy to przymiotnik w podstawowej formie. Przymiotnika w stopniu wyższym używamy wówczas, gdy chcemy podkreślić daną cechę przymiotnika lub dokonać porównania, natomiast w stopniu najwyższym – by wyróżnić cechę na tle innych. Powiemy na przykład, że Jaś jest grzeczny, ale Tomek grzeczniejszy (od Jasia), a Witek jest najgrzeczniejszy z całej klasy.

Stopniowanie przymiotników – rodzaje

W języku polskim wyróżniamy trzy rodzaje stopniowania przymiotników:

1 Stopniowanie syntetyczne

W tym rodzaju stopniowania do tematu fleksyjnego przymiotnika dodajemy poszczególne końcówki w stopniu wyższym, na przykład: delikatny – delikatniejszy, trudny – trudniejszy, prosty – prostszy. Jak łatwo zauważyć, najczęściej są to końcówki –szy, lub –ejszy. (Podane przykłady są w rodzaju męskim, dlatego należy pamiętać o tym, aby zmieniać je odpowiednio do formy męskiej, żeńskiej i nijakiej). W stopniu najwyższym natomiast do przymiotnika w stopniu wyższym dodajemy przedrostek naj-, np. delikatniejszy – najdelikatniejszy, trudniejszy – najtrudniejszy, prostszy – najprostszy. Zatem pełne stopniowanie podanych przykładów wygląda tak:

delikatny – delikatniejszy – najdelikatniejszy
trudny – trudniejszy – najtrudniejszy
prosty – prostszy – najprostszy

2 Stopniowanie opisowe

Stopniowanie opisowe charakteryzuje dodanie przed przymiotnikiem przysłówka bardziej lub najbardziej. Występuje przy użyciu takich przymiotników, do których dodanie końcówek ze stopniowania syntetycznego nie jest możliwe. Wówczas przymiotnik zostawiamy bez zmian, a jedynie poprzedzamy go odpowiednim przysłówkiem posiłkowym. W stopniu wyższym zatem jest to przysłówek bardziej, a w najwyższym najbardziej. Przykłady to:

wyjątkowy – bardziej wyjątkowy – najbardziej wyjątkowy
soczysty – bardziej soczysty – najbardziej soczysty
komfortowy – bardziej komfortowy – najbardziej komfortowy

3 Stopniowanie nieregularne

Stopniowaniu nieregularnemu podlegają wszystkie przymiotniki, które w stopniu wyższym i najwyższym zmieniają temat fleksyjny. Na szczęście w naszym ojczystym języku nie ma ich tak dużo. Wśród nich znajdują się cztery używane przez nas na co dzień: dobry, zły, duży, mały. Wówczas w stopniu wyższym i najwyższym wygląda to następująco:

dobry – lepszy – najlepszy
zły – gorszy – najgorszy
mały – mniejszy – najmniejszy
duży – większy – największy

Stopniowanie przymiotników w dół

Język polski daje nam możliwość powiedzenia, że coś jest bardziej lub najbardziej, ale również mniej lub najmniej. Tego rodzaju stopniowania używamy najczęściej podczas dokonywania oceny sytuacji, zjawiska, rzeczy itd. Spójrzmy na przykłady takiego stopniowania przymiotników:

ładny – mniej ładny – najmniej ładny
kolorowy – mniej kolorowy – najmniej kolorowy
pospolity – mniej pospolity – najmniej pospolity

Stopniujemy w dół również w chwili dokonywania wyborów, np.: Ten kolor jest pospolity, ale tamten jest mniej pospolity. Najmniej pospolitym kolorem wydaje się zaś ten trzeci.

Czy wszystkie przymiotniki są stopniowalne?

Oczywiście, że nie wszystkie. Stopniowaniu nie podlegają takie przymiotniki, do których dodanie końcówki jest niemożliwe lub kiedy nie da się porównać, że coś jest mniej lub bardziej. Na przykład, gdy widzimy coś, co jest wykonane z drewna, nie możemy stwierdzić, że poszczególne elementy są mniej lub bardziej drewniane. Podobnie sytuacja wygląda z takimi przymiotnikami jak papierowy, szklany, betonowy.

Stopniowanie przymiotników – najczęściej popełniane błędy

Błędy w stopniowaniu przymiotników pojawiają się zazwyczaj w sytuacji, gdy ktoś chce wbrew regułom dokonać stopniowania syntetycznego lub opisowego, np. dobrzejszy, bardziej trudny, bardziej prosty, bardziej optymalny. Błędem jest również podwójne stopniowanie, np. najbardziej najlepszy, bardziej delikatniejszy, bardziej złośliwszy.

Przykładowe zdania z każdym rodzajem stopniowania przymiotników

Stopniowanie syntetyczne

Ten pokój jest ładny.
Ten pokój jest ładniejszy niż kuchnia.
Ten pokój jest najładniejszy w całym domu

To zadanie było proste.
To zadanie z języka polskiego było prostsze niż tydzień temu.
To zadanie, które robiłam dziś w szkole, było najprostsze ze wszystkich.

Stopniowanie opisowe

Mój sweter wygląda na zniszczony.
Mój niebieski sweter jest bardziej zniszczony niż ten różowy.
Mój niebieski sweter jest najbardziej zniszczony ze wszystkich, jakie mam.

Mango, które kupiłam, jest soczyste.
Dzisiaj jadłam bardziej soczyste mango niż wczoraj.
Dwa tygodnie temu jadłam najbardziej soczyste mango w porównaniu z wszystkimi, które dotąd jadłam.

Stopniowanie nieregularne

Janek był dobry w biegach.
Janek jest dobry w sporcie, ale Kaśka okazała się lepsza.
Janek jest dobry w sporcie, ale to Kaśka była dziś najlepsza.

To był zły wybór.
Tamten wybór był zły, ale ten jest gorszy.
To był najgorszy wybór ze wszystkich.

Stopniowanie w dół

Ta herbata była słodka.
Wrzuciłem tylko jedną kostkę cukru do herbaty i już była mniej słodka.
Moja herbata jest zawsze najmniej słodka.

Mój tata jest hojny.
Mój dziadek jest mniej hojny niż kiedyś.
Mój brat jest najmniej hojny z całej rodziny.

Stopniowanie przymiotników już nie takie straszne!

Widzicie? Naprawdę stopniowanie przymiotników nie jest takie straszne! Wystarczy jedynie zapamiętać kilka wyjątków i starać się nie robić zabiegów językowych wbrew regułom. Mamy nadzieję, że ten artykuł okaże się pomocny dla wszystkich, którzy jeszcze nie rozumieją, na czym polega stopniowanie przymiotników.

A Wy mieliście kiedyś problem z tym zagadnieniem?

?