Tu i ówdzie, w tę i we w tę, gdzieniegdzie... Pisownia łączna i rozłączna kłopotliwych słów i wyrażeń
Jakiś czas temu opublikowaliśmy tekst na temat pisowni przyimków złożonych, powstał także artykuł na temat zwrotów naprawdę, na pewno, w ogóle, po prostu. Temat wymaga rozszerzenia, ponieważ istnieją w języku polskim jeszcze inne wyrazy i zwroty, które mogą sprawiać problemy. Dziś zajmiemy się pisownią łączną i rozłączną kłopotliwych wyrażeń.
Wybraliśmy 10 przykładów, w których często pojawiają się błędy ortograficzne. Oto nasze propozycje:
1 Tu i ówdzie – czyli „tu i w innych miejscach”. „Ówdzie” to prawdziwy ortograficzny biały kruk – zaczyna się na literę „ó”. Pisownia całego zwrotu jest całkiem logiczna, jak „tu i tam”.
2 Gdzieniegdzie – a to ci niespodzianka, jest to jeden wyraz. „Gdzieniegdzie”, czyli „w niektórych miejscach, tu i ówdzie”.
3 Wte i wewte/ w tę i we w tę – możemy pisać i tak, i tak. Pierwszy zapis jest uproszczony, zgodny z wymową, mniej staranny, zaś drugi to wariant wzorcowy, złożony aż z sześciu elementów. Polecamy zapis drugi, bo robi wrażenie!
4 Skądinąd – jest to partykuła używana w wyrażeniu wtrąconym, nawiązującym do wcześniejszej wypowiedzi i uzupełniającym je nową informacją, np. Wojtek, skądinąd wzorowy uczeń, od kilku dni nie pojawia się na lekcjach chemii. „Skądinąd” oznacza również „z innego miejsca, z innego źródła”.
5 Zresztą – kiedy machamy na coś ręką, możemy powiedzieć „a zresztą!”. Jest to dość uniwersalna partykuła. Uzupełnia wypowiedź o nową informację. Może oznaczać też „w końcu”, „prawdę mówiąc”. „Zresztą” w tym znaczeniu piszemy łącznie, a jeśli poprosimy dziecko, by poszło do sklepu i przyniosło resztę pieniędzy, to taką prośbę zapiszemy następująco: Synku, wróć z resztą.
6 Donikąd – często zapisywane rozłącznie, ale błędnie. Dokąd? Donikąd. Zapamiętajcie, że zarówno pytanie, jak i odpowiedź to jedno słowo.
7 Stamtąd i stąd – skąd? Stąd. Stamtąd. Bardzo kłopotliwe zaimki, bo pisane przez „s”, a nie, jak mogłoby się wydawać – przez „z”. Pisownia jest zgodna z wymową.
8 Naraz i na raz – „naraz” zapiszemy łącznie w znaczeniu „jednocześnie” i „nagle”, np. Przybiegło pięcioro dzieci naraz. Naraz z krzaków wyskoczył zając. „Na raz” pisane oddzielnie oznacza „na jeden raz”. Niektóre kobiety kupują sukienki na raz – na jedną okazję.
9 Na razie – ta potoczna formuła pożegnalna często zapisywania jest błędnie. A to wyrażenie przyimkowe w funkcji przysłówka. „Na razie” oznacza też „tymczasem, teraz”. Obowiązuje pisownia rozłączna – zawsze.
10 Z powrotem – pewnie nie wszyscy wiedzą, że pełny tytuł fantastycznej powieści Tolkiena brzmi „Hobbit, czyli tam i z powrotem”. „Z powrotem” piszemy właśnie w ten sposób, a nie, jak wydaje się wielu osobom – „spowrotem”. Cóż, polska ortografia lubi płatać figle…
Co zapisalibyście w punkcie jedenastym? Czekamy na Wasze komentarze. ?
?
