Turpizm – co to jest? Definicja, przykłady użycia

W tym artykule bierzemy na tapet słowo związane z literaturą. Co to jest turpizm? Jakie są jego cechy charakterystyczne? Czy z turpizmem można się spotkać również poza literaturą? Wszystkiego dowiecie się, czytając ten tekst.

Turpizm – co to jest? Co to znaczy? Definicja, czyli znaczenie słowa

W literaturze istnieje taki nurt, którego cechą charakterystyczną jest antyestetyzm oraz kult brzydoty. Mowa tu o turpizmie.

Turpizm to zabieg literacki, który polega na wprowadzeniu do utworu elementów brzydoty. W jakim celu robi to autor? Chodzi o wywołanie w czytelniku szoku estetycznego podczas lektury takiego utworu. Ten nurt występował w niektórych kierunkach poetyckich drugiej połowy XX w. Poezja turpistyczna stanowiła protest pokoleniowy. Turpizm występuje także w malarstwie. Zarówno twórcy literatury, jaki i obrazów przejawiają szczególnie wyjątkowe zafascynowanie zjawiskami i przedmiotami nieestetycznymi. Elementów turpizmu można się również doszukać w muzyce.

Pochodzenie wyrazu turpizm, czyli o etymologii

Wyraz turpizm pochodzi od łacińskiego słowa turpis, co oznacza 'brzydki'.

Turpizm – wyrazy pokrewne

Tematyka turpizmu

Oprócz motywu brzydoty przedstawiciele turpizmu opisywali w swych utworach również przerażające przedmioty i zjawiska, zniszczenie, przemijanie, starzenie się, rozkład, chorobę, cierpienie i śmierć. Przedmiotem opisu i doświadczenia poetyckiego w turpizmie było wszystko to, co zepchnięte poza margines. Miało to służyć wiarygodnemu przedstawieniu wizji świata, czyli pozbawionej zbytniej idealizacji.

Chcieli w ten sposób uświadomić odbiorców, że te elementy są także nieodłączną częścią świata, a nie tylko rzeczy piękne i zachwycające, które według nich były sztuczne i fałszywe, i nie oddawały lęku przed samotnością, chorobą i śmiercią, które od zawsze towarzyszyły człowiekowi. Przejawia się to także w języku. Ich wiersze zawierają kolokwializmy, wulgaryzmy, sceny obsceniczne i nieobyczajne.

Przykłady użycia słowa turpizm

Turpizm, o którym tak wiele pisano w związku z poezją Grochowiaka, dotyczy właściwie tylko dwóch sfer: 1. określonego zasobu leksykalnego (a więc wszelkiego rodzaju „brzydactwa”); 2. kreowania człowieka na „szmaciarza” czy kukłę, co szczególnie widać w erotykach (tutaj również sama sytuacja staje się wielką kuchnią). Turpizm ogranicza się zatem do korzystania z kuchni i śmietnika.

Julian Kornhauser, Adam Zagajewski, Świat nieprzedstawiony

Na stronie internetowej Pidżamy jest do ściągnięcia praca magisterska Anny Fechner obroniona trzy lata temu na poznańskiej polonistyce. Autorka wylicza cechy poetyki Grabaża. A więc turpizm, antropomorfizacja („latarnie tańczą”, „całuje nas las”), skłonność do kolokwializmów, modyfikacja standardowych związków słów, nadająca im metaforyczny charakter.

Paweł Dunin-Wąsowicz, Nieznośna lekkość butów (Polityka nr 2542)