Kolaboracja – znaczenie, użycie, pochodzenie
Kolaboracja to wyraz, który kojarzony jest z kontaktami z wrogiem. Jednak czy tak było zawsze? Czy uległ przekształceniom znaczeniowym, a może nadal im ulega? Kiedy użyć owego słowa i czy można w jego miejsce wstawić synonim? Tajniki tej wiedzy zostaną odkryte przed Wami poniżej!
Co to jest kolaboracja? Definicja słowa
1 Współpraca z wrogiem
Słownik języka polskiego wyraz kolaboracja definiuje jako współpracę z niepopieraną przez społeczeństwo władzą. W głównym znaczeniu odnosi się on do współdziałania politycznego lub gospodarczego z nieprzyjacielem. Związany jest przede wszystkim z okresem II wojny światowej – mówiono wtedy o kolaborowaniu z hitlerowskim okupantem. Obecnie słowo rozszerzyło swój zakres i nie jest kojarzone jedynie z okresem wojennym, określa współpracę z szeroko pojętym wrogiem.
Przykłady:
W okresie okupacji niemieckiej kolaboracja siała śmierć.
Jesteśmy jedynym narodem bez plam i skaz w swej historii, nieznana jest nam kolaboracja, napaść na sąsiednie kraje, szantaż…
2 Współpraca twórców
Współcześnie słowo to zyskuje kolejną definicję – odnoszącą się do świata twórców – choć nie jest ona akceptowana przez językoznawców. W nowym znaczeniu kolaboracja to współpraca artystów lub projektantów w związku z tworzeniem danego utworu, przedmiotu itd. Niekiedy skracana jest do wyrazu kolabo. W przytoczonym znaczeniu zaciera się negatywny wydźwięk wyrazu.
Przykłady:
Ten utwór to moja kolaboracja z Justinem Robertsonem…
Superstary w kolabo z Pradą zaczynają powoli wypływać na Instagramie…
Etymologia
Słowo kolaboracja ma swoje korzenie w łacinie, powstało wskutek połączenia ko- (‘wspólnie’) i laborare (‘pracować’). W polszczyźnie pojawiło się w XIX wieku dzięki pożyczce z języka niemieckiego lub francuskiego.
Pierwotnie funkcjonowało jako neutralny wyraz oznaczający współpracę. Słownik Doroszewskiego za przykład przytacza zdanie:
Rzewuski prosił mnie o kolaborację, przyrzekłem mu ją, ale czekam, aż się jego dziennik u nas ukaże.
Należy zwrócić uwagę, że współcześnie również można trafić na użycie tego słowa w jego dawnym znaczeniu:
Z przykrością należy wszakże stwierdzić, że dobrze zapowiadająca się kolaboracja prokuratury z wydziałem dyscypliny PZPN gwałtownie osłabła…
Jednak korzystanie z niego w znaczeniu pierwotnym jest niezalecane przez językoznawców i traktowane jako błąd, który może być przyczyną niezrozumienia tego, co nadawca miał na myśli.
Kolaboracja – synonimy
W znaczeniu współpracy z wrogiem:
- przeniewierstwo,
- współpraca z wrogiem,
- zdrada.
W znaczeniu współpracy (ogólnej):
- kooperacja,
- współdziałanie.
Wyrazy pokrewne
- Kolaboranctwo,
- kolaboranckość
- kolaborancki,
- kolaboracyjny,
- kolaborować,
- kolaborant,
- kolaborantka.
?
