Demagogia – znaczenie słowa i przykłady użycia

Słowo demagogia nie budzi dziś pozytywnych skojarzeń. Często łączy się je z ładnie opakowanym kłamstwem i populizmem i utożsamia z wabiącymi obietnicami, które nijak mają się do rzeczywistości. Nierzadko na myśl przywodzi politykę i niezbyt czyste etycznie intencje. Czym jest zatem demagogia? Czy znaczenie tego słowa zmieniło się na przestrzeni czasu? W jakich kontekstach się go używa?

Kierowanie ludem

Demagogia swoimi korzeniami sięga do czasów antycznych. Wywołuje takie hasła jak sofistyka, retoryka czy erystyka i przenosi nas myślami na ulice starożytnych Aten. Demagogia powstała bowiem jako owoc ateńskiej demokracji, w której wiele wysiłku wkładano w to, by wpłynąć na decyzję zgromadzenia ludowego i zabiegać o głosy przedstawicieli ludu.

Źródłosłów dobrze oddaje zresztą pierwotne znaczenie wyrazu – demos oznacza ‘lud’, natomiast agogos to ‘prowadzący’, co tłumaczy się dosłownie jako ‘kierowanie ludem’. W starożytnej Grecji odpowiedzialni byli za to doskonale wykształceni mówcy.
Dzisiaj demagogia kojarzona jest najczęściej ze światem polityki, w którym nieraz stosowana jest w roli narzędzia używanego dla osiągania własnych korzyści, a jako metoda pozyskiwania zwolenników lokalizuje się gdzieś na peryferiach etyki.

Co to jest demagogia?

Demagogia to głoszenie treści odwołujących się do emocji i oczekiwań ich odbiorców, mające na celu osiągnięcie własnych korzyści, uzyskanie powszechnego uznania i pozyskanie zwolenników. To metoda wywierania wpływu oparta na składaniu efektownych, ale niemożliwych do spełnienia obietnic.

Przykłady z życia:

Obietnice polityków to najczęściej czcze gadanie dla pozyskania sobie wyborców, jednym słowem – czysta demagogia.

Prosty człowiek o ograniczonych kompetencjach będzie bardziej podatny na demagogię niż osoba wykształcona o szerokich horyzontach.

Wyrazy bliskoznaczne i synonimy słowa demagogia

Pomocne w zapamiętaniu tego, co oznacza słowo demagogia, będą na pewno synonimy i wyrazy bliskoznaczne:

Etymologia słowa demagogia

Słowo powstało od wyrazu demagog, który ma greckie pochodzenie – dēmagōgós to ‘przywódca ludu’.

Popularne połączenia słowa demagogia

Wyrazy pokrewne

Przykłady użycia słowa demagogia w literaturze

Demagogia działa na masę, ale z jednostkami demagogią nie ujedzie się daleko.

Andrzej Bobkowski, Szkice piórkiem

Kiedyś była bardzo inteligentna, zanim fanatyzm przyćmił jej mózg. Musiała zdawać sobie sprawę, że kiedyś ktoś zada jej konkretne pytanie, demagogia w szkole bowiem ma zawsze dwa końce.

Ewa Przybylska, Dotyk motyla

Przykłady użycia słowa demagogia w prasie

Świat widzi, że na Zachodzie podupada etyka pracy, słabnie przywództwo i szaleje demagogia, zgodnie z którą politycy wciąż obiecują robotnikom wysokie zarobki za niekonkurencyjną pracę.

Henryk Woźniakowski, Spękany glob: Konflikt cywilizacji, „Tygodnik Powszechny”, 1994

To jest gorszy i niebezpieczniejszy wariant demagogii. Demagogia to po prostu lekkomyślna frazeologia. Populizm natomiast cynicznie wykorzystuje ludzkie słabości i potrzeby.

Adam Michnik, Liczy się konkret, „Gazeta Wyborcza”, 1993

Odmiana słowa demagogia