fbpx
Internetowa poradnia językowa Polszczyzna.pl. 10+ redaktorów, 20 000+ haseł, 1 000 000+ czytelników każdego miesiąca.
Polszczyzna Logo
sprawdź...

Nikt nic nie wie – podwójna negacja w języku polskim (podwójne przeczenie)

Każdy, kto jest wnikliwym obserwatorem języka polskiego lub uczy się go jako obcego, z pewnością zauważył ciekawostkę składniową – podwójne przeczenie nazywane także podwójną negacją. Dlaczego tak jest? Dlaczego nie wystarczy zaprzeczyć tylko raz? Czy nikt nic nie wie na ten temat? Zaraz się dowiecie, czy ma to sens.

Nikt nic nie wie – podwójna negacja w języku polskim (podwójne przeczenie)

Podwójna negacja – przykłady w zdaniach

Weźmy pod lupę kilka wypowiedzi z podwójną negacją i spójrzmy na nie z logicznego punktu widzenia:

  • Nic nie robić – czyli robić coś?
  • Nikt nie pójdzie – czyli ktoś pójdzie?
  • Nigdy nie byłem w Finlandii – czyli byłem już w Finlandii?
  • Chcesz tam iść? Nie, nie chcę tam iść – czyli chcę tam iść?
  • A co z nikt nic nie wie? Czeski film?

Skąd się bierze podwójna negacja?

Podwójne przeczenie nie występuje we wszystkich językach. Znajdziemy je w językach słowiańskich, dlatego nie zdziwi ono w polszczyźnie np. Czecha (nikt nic nie wie to po czesku nikdo nic neví) czy Rosjanina (nikto nichego ne znayet). Choć z punktu widzenia logiki dwa zaprzeczenia wydają się potwierdzeniem, język rządzi się swoimi prawami. Jeśli coś jest zanegowane dwukrotnie, staje się bardziej wyraziste.

W jaki sposób zaprzeczamy podwójnie?

W języku polskim najczęściej zaprzeczamy podwójnie, używając zaimka, który sam w sobie ma znaczenie przeczące, ale jednocześnie wymaga obok siebie czasownika zaprzeczonego (nic + nie robić, nikt + nie pójdzie, nigdy + nie byłem). Z tego powodu powyższa analiza zdań była jedynie ciekawostką skłaniającą do myślenia.

Sklep Nadwyraz.com

Czy znacie inne języki, w których występuje zjawisko podwójnej negacji? A może macie w zanadrzu ciekawe przykłady podwójnych zaprzeczeń w tych językach?

Napisane przez

Absolwentka Wydziału Filologii Polskiej i Klasycznej na UAM w Poznaniu. Od 2013 r. pracuje jako nauczycielka języka polskiego, zajmuje się również pisaniem tekstów. Język ojczysty uwielbia od zawsze.