Rotacyzm, sygmatyzm, kappacyzm, gammacyzm, mowa bezdźwięczna? Najczęstsze wady wymowy
Coraz częściej dzieci mają problem z poprawną artykulacją. Przyczyn jest wiele – od środowiskowych po anatomiczne i psychoneurologiczne. W dzisiejszym artykule prezentujemy najczęstsze wady wymowy, m.in. rotacyzm, sygmatyzm, kappacyzm, gammacyzm i mowę bezdźwięczną.
Czym są i skąd się biorą wady wymowy?
Gdy mowa odbiega od norm przyjętych w danym języku i realizacja głosek jest nieprawidłowa, a w efekcie zaburza komunikację, mamy do czynienia z wadami wymowy. Powodowane są one przez nieprawidłowości w budowie i funkcjonowaniu narządów artykulacyjnych bądź zaburzenia słuchu fonematycznego. Mogą też wynikać z czynników środowiskowych (np. nieprawidłowe wzorce wymowy w domu czy słaby kontakt rodziców z dzieckiem).
Rodzaje wad wymowy
Dyslalia to wszelkie zniekształcenia głosek, czyli fachowe określenie wad wymowy. Poniżej prezentujemy rodzaje dyslalii:
- Sygmatyzm, czyli seplenienie – to wadliwa realizacja głosek sz, ż, cz, dż, które są wymawiane jak s, z, c, dz lub jak ś, ź, ć, dź.
- Rotacyzm, czyli reranie, to nieprawidłowa wymowa r. Głoska ta może być opuszczana, zastępowana przez inne głoski, np. j, l, lub wymawiana w sposób obcy polskiej fonetyce.
- Kappacyzm – nieprawidłowa wymowa głoski k, np. zamiast kura – tura.
- Gammacyzm – nieprawidłowa realizacja głoski g, np. gitara – ditara.
- Lambdacyzm – nieprawidłowa wymowa l, np. lampa – jampa.
- Betacyzm – nieprawidłowa realizacja b, np. bułka – wułka.
- Rynolalia – tzw. mówienie przez nos.
- Mowa bezdźwięczna – głoski dźwięczne wymawiane są bezdźwięcznie, np. bok – pok.
Specyficznym zaburzeniem mowy jest jąkanie. Polega ono na zaburzeniu koordynacji narządów: oddechowego, artykulacyjnego i fonacyjnego. Zaburzenie to wiąże się z częstymi powtórzeniami lub przedłużeniami dźwięków, sylab lub słów albo zakłóceniami rytmicznego przepływu mowy.
Te terminy logopedyczne warto znać
Warto znać kilka fachowych określeń stosowanych przez logopedów:
- Mogilalia (elizje) – opuszczanie dźwięków (krowa – kowa).
- Paralalia – substytucje, czyli zamienianie głosek.
- Dyslalia właściwa – wszelkie zniekształcenia głosek.
Mowa kształtuje się do 6. roku życia
Niestety problem niepoprawnej wymowy jest coraz bardziej powszechny. Im szybciej podejmiemy terapię, tym większe szanse na jej powodzenie. Proces kształtowania mowy kończy się ok. 6. roku życia. Nie wszyscy rodzice zdają sobie sprawę z faktu, że umiejętność jedzenia wpływa na nabywanie umiejętności mówienia, dlatego już półroczne dziecko powinno uczyć się gryźć.
Konsekwencje wad wymowy
Zaniedbanie wad wymowy u dzieci skutkuje nie tylko trudnościami w nauce pisania i czytania, lecz także przyczynia się do docinków ze strony rówieśników i problemów z komunikacją. Dziecko wyśmiewane i niezrozumiane ma mniejsze poczucie własnej wartości. Jaka jest na to recepta? Oczywiście wizyta u logopedy. Ćwiczenia logopedyczne często mają formę zabawy. A co z dorosłymi? Odpowiednie ćwiczenia zniwelują istniejące wady i z pewnością przyniosą dobre efekty.
Z którą wadą wymowy spotykasz się w swoim otoczeniu najczęściej? ?
?
