W radiu czy w radio? W studiu czy w studio? Odmieniać czy nie?

Odmiana rzeczowników rodzaju nijakiego zakończonych na -o może sprawiać trudności, wiemy o tym doskonale. Niektóre się odmieniają, inne nie. Jak tu nie zwariować? Kłopotliwe są m.in. wyrazy, którym postanowiliśmy przyjrzeć się bliżej – studio i radio. Czy odmieniać ich nie należy, czy można, a może trzeba? Do dziś znajdą się jeszcze tacy, którzy powtarzają: „Nas w szkole uczyli, że się nie odmienia!”. Czy faktycznie tak jest? Sprawdźmy!

To w końcu jak – w radiu czy w radio? Można odmieniać?

Oczywiście, że tak! Według zasad sprzed naprawdę dobrych kilkudziesięciu lat wyrazy radio i studio nie podlegały deklinacji, jednak uległo to zmianie (również dawno temu) i na dobre zadomowiły się w polszczyźnie. Już w latach 30. XX wieku można znaleźć teksty, w których słowa te odmieniano. Powiemy zatem:

Ostatnio coraz częściej słucham radia.
W radiu mówią o wiele ciekawsze rzeczy niż w telewizji.
Zaproszę cię do studia, żebyś posłuchała, nad czym ostatnio pracowałem.
Oddajemy głos do studia.

Prof. Miodek tak wypowiada się o odmianie studia i radia:

Jeśli idzie o radio i studio, od samego początku nie było żadnych przeciwwskazań, by te formy odmieniać. One tylko były nieoswojone z polszczyzną, tak jak nieoswojone było kino. Jeszcze Witkacy donosił żonie, że był w kino, że siedział w kino (były to lata 20. XX wieku). Oczywiście dzisiaj jesteśmy w kinie, temu kinu się przyglądamy. Radio, studio – najdłużej nie odmieniano tych rzeczowników w szóstym przypadku. Jeszcze dziś wiele ludzi powie: byłem w studio, wysłuchałem czegoś w radio, chociaż oczywiście postacie w studiu i w radiu są już poprawne, mają status normy i zawsze powtarzam: nie można tu żadnych przeciwwskazań naturalnym procesom adaptacyjnym stawiać.

Odmiana nieobowiązkowa?

O ile poprawnie i zdecydowanie mniej sztucznie zabrzmi nasza wypowiedź, gdy radio i studio odmienimy, o tyle nie ma takiego obowiązku. Są wciąż wśród nas tacy, którzy do nieodmieniania się przyzwyczaili i niekoniecznie chcą to zmieniać. Na pytanie, czy byli kiedyś w studiu, odpowiedzą, że byli w studio. Dla niektórych nie ma znaczenia, czy używają form w radiu czy w radio. Znajdą się jednak i ci, którzy o możliwości odmiany nie wiedzieli, a jest ona bliższa ich sercom, więc proponujemy głosić dobrą nowinę! ☺