Judaszowe srebrniki – co to znaczy? Definicja i pochodzenie wyrażenia

Judaszowe srebrniki to związek frazeologiczny z grupy tak zwanych biblizmów, czyli zwrotów i wyrażeń pochodzących z tekstów biblijnych. Zgodnie z ewangelicznymi relacjami Judasz wydał Jezusa za trzydzieści srebrników. Czym były owe srebrniki? Co współcześnie nazywamy judaszowymi srebrnikami? Jeżeli jesteście zainteresowani tą tematyką, to wszelkie informacje poznacie dzięki lekturze niniejszego artykułu.

Judaszowe srebrniki – pochodzenie wyrażenia

Kim był Judasz, wiemy wszyscy. Należał do grona dwunastu apostołów. Zdradził i wydał Jezusa za trzydzieści srebrników.

Wtedy jeden z Dwunastu, imieniem Judasz Iskariota, udał się do arcykapłanów i rzekł: «Co chcecie mi dać, a ja wam Go wydam». A oni wyznaczyli mu trzydzieści srebrników. Odtąd szukał sposobności, żeby Go wydać.

Ewangelia wg św. Mateusza, rozdział 26, wersety 14–16 (Mt 26, 14–16)

Zdarzenie to miało miejsce przed Świętem Przaśników, czyli Paschą. Wyznaczoną sumą pieniędzy było trzydzieści srebrników. Była to również ustalona przez prawo cena za niewolnika.

Gdyby zaś wół zabódł niewolnika lub niewolnicę, jego właściciel winien wypłacić ich panu trzydzieści syklów srebrnych, […].

Księga Wyjścia, rozdział 21, werset 32 (Wj 21, 32)

Zaraz po otrzymaniu pieniędzy Judasz szukał okazji do wydania miejsca pobytu Jezusa. Po Ostatniej Wieczerzy, której Judasz również był uczestnikiem, Jezus udał się wraz z apostołami do ogrodu Getsemani na modlitwę. To właśnie tam Judasz przyprowadził żołnierzy wysłanych przez Sanhedryn. Umówionym między nimi a Judaszem znakiem wskazania Jezusa był pocałunek.

Gdy On jeszcze mówił, oto nadszedł Judasz, jeden z Dwunastu, a z nim wielka zgraja z mieczami i kijami, od arcykapłanów i starszych ludu. Zdrajca zaś dał im taki znak: «Ten, którego pocałuję, to On; Jego pochwyćcie!». Zaraz też przystąpił do Jezusa, mówiąc: «Witaj Rabbi!», i pocałował Go.

Ewangelia wg św. Mateusza, rozdział 26, wersety 47–49 (Mt 26, 47–49)

Stąd też mamy inny związek frazeologiczny nawiązujący do biblijnego zdrajcy, czyli judaszowy pocałunek. Oznacza on fałszywy znak przyjaźni, pocałunek obłudny, ukrywający prawdziwe, nieprzychylne zamiary wobec kogoś.

Po wskazaniu Jezusa żołnierze aresztowali go i zaprowadzili przed sąd arcykapłanów, a następnie rzymskiego namiestnika Piłata.

Gdy Judasz zobaczył to wszystko, uświadomił sobie, że popełnił ogromny błąd. Zaczęły nim targać wyrzuty sumienia. Chciał zwrócić srebrniki, jednak arcykapłani nie przyjęli ich z powrotem. Wówczas rzucił je w ich stronę, a następnie odszedł, po czym popełnił samobójstwo przez powieszenie.

Ponieważ srebrniki były zapłatą za krew, prawo żydowskie definiowało je jako pieniądze nieczyste. W takim wypadku nie mogły one trafić do skarbca świątyni. Arcykapłani kupili więc za nie pole od miejscowego garncarza, aby przeznaczyć je na cmentarz dla cudzoziemców.

Wtedy Judasz, który Go wydał, widząc, że Go skazano, opamiętał się, zwrócił trzydzieści srebrników arcykapłanom i starszym i rzekł: «Zgrzeszyłem, wydawszy krew niewinną». Lecz oni odparli: «Co nas to obchodzi? To twoja sprawa». Rzuciwszy srebrniki ku przybytkowi, oddalił się, potem poszedł i powiesił się. Arcykapłani zaś wzięli srebrniki i orzekli: «Nie wolno kłaść ich do skarbca świątyni, bo są zapłatą za krew». Po odbyciu narady kupili za nie Pole Garncarza, na grzebanie cudzoziemców. Dlatego pole to aż po dziś dzień nosi nazwę Pole Krwi.

Ewangelia wg św. Mateusza, rozdział 27, wersety 3–8 (Mt 27, 3–8)

Judaszowe srebrniki – znaczenie frazeologizmu

W nawiązaniu do tej ewangelicznej historii powstał w języku polskim związek frazeologiczny judaszowe srebrniki. Tak określa się zapłatę otrzymaną za zdradę, a także pieniądze zarobione w sposób niegodny, haniebny.

Trzydzieści srebrników, czyli ile Judasz dostał za zdradę

Podjęto nawet próby obliczenia, ile współcześnie wynosiłaby kwota, którą Judasz dostał za zdradzenie Jezusa. Na początek trzeba zaznaczyć, że srebrnik to nie nazwa waluty, ale monety wykonanej ze srebra.

Ponieważ w czasach Jezusa na terytorium Izraela w obiegu były różne monety, trudno jednoznacznie stwierdzić, w jakiej walucie Judasz otrzymał swoją zapłatę. Istnieją dwie możliwości, były to albo rzymskie denary, albo żydowskie szekle.

Sama wartość srebra dziś wynosiłaby poniżej 1000 zł. W starożytności srebro i złoto były o wiele więcej warte niż obecnie. Na przestrzeni dziejów wartość tych kruszców, z których bito monety, zmieniała się wielokrotnie, podobnie jak kwoty wynagrodzeń i siła nabywcza pieniądza. Dokładne przeliczenie srebrników na złotówki jest zatem niemożliwe.

Łącząc te wszystkie czynniki, szacuje się, że trzydzieści judaszowych srebrników dziś byłoby warte nawet 12 000 zł. Historycy podają, że taka suma stanowiła równowartość zapłaty dla robotnika za cztery miesiące pracy.

Przykłady użycia wyrażenia judaszowe srebrniki 

Łotrze bez sumienia! Zdradziłeś ziemię, która jak matka cię wykarmiła. Wziąłeś od wroga judaszowe srebrniki i ściągnąłeś na ojczyznę hordę najeźdźców.

Witold Horwath, Ultra Montana

Zwerbowany mógł zostać każdy, kto był karany sądownie. Każdemu bowiem zakładano wówczas teczkę. I zawsze taki człowiek mógł być wykorzystany przez SB. Podstawą pozyskania tajnego współpracownika [TW] mogły też być jakieś kompromitujące materiały. Na przykład, żonaty – w hotelu z prostytutką. Albo – drobna kradzież, w sklepie, w pracy. Kogoś złapano na jeździe po pijanemu i spowodowaniu wypadku. Częstym motywem zachęcenia do współpracy była chęć zysku. Na ogół TW dorabiali drugą pensję judaszowych srebrników.

Mateusz Wyrwich, Teczki bezpieki – dokumenty szczególnej troski, „Mazowieckie To i Owo”