Śmieci czy śmiecie? Która forma jest poprawna?
Nasz konsumpcyjny tryb życia sprawia, że gromadzimy góry śmieci, ale co wynosimy: śmieci czy śmiecie? Zastanawialiście się kiedyś nad tym? W niniejszym artykule wyjaśniamy ten niuans językowy. Przeczytajcie.
Śmieci czy śmiecie? Poprawna forma
Śmieci czy śmiecie – co wybrać, a raczej co wynieść?
Śmieci czy śmiecie? Choć w gospodarowaniu odpadami powinniśmy być raczej oszczędni, tak w języku wcale nie musimy, okazuje się bowiem, że obie formy – zarówno śmieci, jak i śmiecie – są poprawne. Jak zastosować je poprawnie?
Śmieci czy śmiecie – znamy już odpowiedź!
Poprawne użycie form śmieci czy śmieci zależy od kontekstu. Możemy mieć do czynienia z rzeczownikiem rodzaju męskiego – śmieć, od którego liczba mnoga brzmi: śmieci lub śmiecie. Obie te formy, jak już wiemy, są poprawne. Kiedy?
W przypadku odpadów i resztek możemy powiedzieć: wynieść śmieci lub wynieść śmiecie. Jednak gdy mamy na myśli kogoś, kto nie zasługuje na szacunek, pogardliwie powiemy o nim: śmieć lub o nich: śmiecie. W stosunku do osób jedynie forma śmiecie w liczbie mnogiej jest poprawna.
Istnieje również rzeczownik rodzaju nijakiego – śmiecie odnoszący się do zbioru. Wówczas poprawne jego użycie w zdaniu będzie brzmiało: leżało tam śmiecie. Możemy oczywiście użyć bardziej osłuchanych wersji, czyli: leżały tam śmieci/ leżały tam śmiecie.
Co ciekawe, w idiomie wrócić na stare śmieci – oznaczającym powrót do starego miejsca pobytu bądź zamieszkania – utarło się użycie formy jedynie śmieci. Z kolei wyraz śmiecie to także forma czasownikowa od wyrazu 'śmieć', czyli mieć odwagę, dla 1. osoby liczby mnogiej, np. Jak śmiecie postępować w tak okrutny sposób?
Śmieci czy śmiecie – połączenia wyrazowe
- Góra/kupa/sterta/ tony śmieci,
- wywóz śmieci/ wysypisko śmieci,
- opłaty za śmieci,
- zsyp na śmieci/ śmiecie,
- stare/ własne/ swoje śmieci (fraz.).
Śmieci czy śmiecie? Już wszystko jasne! Przykłady użycia
Śmieci czy śmiecie? Przykłady użycia z literatury
I krzątała się po ubogiej izdebce, zaścielając łóżko swoje i synowski tapczan, zamiatając śmieci starą brzozową miotłą i rozpalając na kominku drewka do południowego posiłku.
Maria Konopnicka, Dym
Zrobił okrągły ruch ręką, wskazując zakurzone pęki ziół pod powałą, kopcące lampki naftowe i śmiecie na podłodze.
– Żebym miał takie narzędzia jak pan doktor – z uporem mówił znachor – to bym sam spróbował…
Tadeusz Dołęga-Mostowicz, Znachor
– Każda nowa myśl ma przeciwników. Homer, Dante, Ariosto, Szekspir, Byron, Mickiewicz – wyliczyła bezładnie kilkanaście nazwisk – mieli nieprzyjaciół, którzy im odmawiali nie tylko talentu, ale i prawa uzewnętrznienia się! Ale rewolucja zrobiła swoje, wytopiła złoto, a śmiecie zginęło w niepamięci czasów. Dla prawdziwych talentów przyjdzie zawsze dzień uznania.
Władysław Reymont, Fermenty
