Kolor zielony w języku polskim
Nareszcie nastała najbardziej zielona pora roku, czyli wiosna! Zieleń zagościła w naszych ogrodach i parkach, a może również w umysłach. Bo gdy wreszcie wokół wszystko się zazieleniło, to świat nabrał bardziej pozytywnych barw – oczywiście tych w kolorze zielonym! A jeśli ciągle Wam mało, możecie poszukać koloru zielonego w języku polskim. Jest go nawet całkiem sporo! Gotowi, aby się o tym przekonać? A zatem zagrajmy w zielone!
Język przez zielone okulary
Kolor zielony jest nieodłącznie związany z naturą i przyrodą, która budząc się do życia, nabiera zielonych barw. Stąd kolor zielony często określany jest kolorem życia bądź szczęścia. Jest także oznaczeniem wykorzystywanym w dziedzinie ochrony środowiska i ekologii. Zielony to również kolor nadziei. Co ciekawe, zieleń jest jednym z symbolów języka esperanto, którego nazwa oznacza właśnie ‘mający nadzieję’. Ponadto barwa zielona jest interpretowana – w przeciwieństwie do czerwonej – jako oznaczenie czegoś bezpiecznego i prawidłowego, co możemy zaobserwować między innymi w ulicznej sygnalizacji świetlnej. W języku występuje nawet określenie zielone światło oznaczające pierwszeństwo, zgodę bądź ułatwienie czegoś. Co więcej, kolor zielony występuje w sporcie – boiska piłkarskie oraz stoły w kasynach, stoły do gry w tenisa czy bilardu są najczęściej zielone. Z kolorem zielonym kojarzone są również pieniądze, zwłaszcza dolar amerykański.
W języku polskim występuje wiele określeń na odcienie koloru zielonego, w tym: seledynowy, szmaragdowy, morski, zielonoszary, oliwkowy, miętowy czy pistacjowy. Możemy mówić też o jasnym bądź ciemnym odcieniu zieleni lub użyć określenia: zgniła/ mocna/ soczysta/ głęboka zieleń, a także butelkowa lub wojskowa. Zielony występuje w wielu innych połączeniach wyrazowych, które zebraliśmy i wyjaśniliśmy poniżej.
Zielona rodzina wyrazów
- Zielony – przymiotnikowe użycie koloru zielonego w stosunku do kogoś może mieć aż cztery znaczenia: [1] powiemy tak o kimś, kto jest niedojrzały lub [2] jest niedoświadczony w jakiejś dziedzinie, jest laikiem, nie ma zielonego bądź bladego pojęcia na jakiś temat. [3] Zielony to określnik osoby działającej na rzecz ochrony środowiska, także na polu politycznym, [4] ponadto określenie zielony pada, gdy jakaś osoba wygląda bardzo blado i jej twarz nabiera niezdrowego, zielonkawego koloru.
- Zzielenieć – czyli nabrać koloru zielonego w kontekście cery osoby, która poczuła się źle i jest jej niedobrze. Popularna jest również fraza zzielenieć z zazdrości używana w stosunku do osoby okazującej zazdrość.
- Zieleń – to nie tylko nazwa koloru, ale też określenie roślinności – drzew, krzewów itd. W odniesieniu do rośliny, która jest zielona przez cały rok, bo nie gubi liści, używane jest określenie wiecznie zielona.
- Zazielenić się – czyli nabrać koloru zielonego, najczęściej w kontekście przyrody: rozkwitających pąków drzew czy wschodzącej trawy.
- Zielonka – to rodzaj grzyba o zielonkawym bądź żółtozielonym kolorze rosnący późną jesienią.
Zielono mi – czyli kolor zielony w wyrażeniach
- Zielono mi – to zwrot wyrażający beztroskie podejście lub promienne, pogodne nastawienie. Podobne znaczenie ma związek frazeologiczny mieć zielono w głowie (także: mieć pstro w głowie/ mieć fiu bździu w głowie), który oznacza lekkomyślność i beztroskę.
- Grać w zielone – to dziecięca zabawa polegająca na szukaniu w otoczeniu czegoś w kolorze zielonym. „Gra w zielone” to również tytuł wiersza polskiego poety Antoniego Słonimskiego.
- Szanuj zieleń! – to ostrzeżenie, gdy przechodzimy obok porośniętych trawą miejsc. Pamiętajmy więc, aby nie deptać trawników.
Zielony w zestawieniach wyrazowych
- Zielona herbata – to najczęstsze zestawienie z kolorem zielonym używane w języku na co dzień. Oznacza napój z zielonych liści herbaty.
- Tereny zielone – to obszary porośnięte drzewami bądź grunty pokryte trawą i roślinnością będące urbanistycznym elementem miast.
- Zielone płuca – to określenie używane w kontekście najbardziej zalesionych bądź obficie pokrytych zielenią terenów, które stanowią ważny element ekosystemu, dostarczają ogromną ilość tlenu oraz zapewniają różnorodność biologiczną i równowagę ekologiczną, np. lasy Amazonii to zielone płuca naszej planety, Puszcza Białowieska to zielone płuca Polski.
- Zielona granica – to zalesiona część terenu znajdująca się na niestrzeżonej granicy państwa.
- Zielona karta – dokument uprawniający do przekroczenia granicy ze Stanami Zjednoczonymi oraz zamieszkania przez cudzoziemca w USA i podjęcia legalnej pracy.
- Zielony ludzik / ludek – to określenie przybysza z innej planety/ kosmity/ ufoludka.
- Zielone światło – inaczej pozwolenie, zgoda, pierwszeństwo bądź ułatwienie zrobienia czegoś.
- Zielona energia – to przyjazna środowisku energia pochodząca z odnawialnych źródeł energii, np. elektrowni wiatrowych czy paneli fotowoltaicznych.
- Ciałko zieleni – składnik komórki roślinnej zawierający zielony barwnik, który jest odpowiedzialny za produkcję węglowodanów z pobieranego z otoczenia dwutlenku węgla.
- Zielona szkoła – szkolny wyjazd uczniów wraz z ich nauczycielami, podczas którego dzieci odpoczywają i uczą się.
- Zielona noc – to ostatnia noc podczas kolonii bądź obozu młodzieżowego, kiedy to uczestnicy turnusu robią sobie nawzajem psikusy.
Kolor zielony w nazewnictwie
- Zielona Góra – to nazwa miasta w zachodniej Polsce w województwie lubuskim. Skąd się wzięła? Według legendy miasto, a właściwie osada rolnicza, zostało w początkach swego istnienia założone u podnóża wzgórza, które było porośnięte bujną, zieloną roślinnością.
- Wyspy Zielonego Przylądka – to nazwa archipelagu wysp położonego na Oceanie Atlantyckim u wybrzeży Afryki. Wyspy swoją nazwę zawdzięczają najdalej wysuniętemu na zachód punktowi Afryki, a mianowicie senegalskiemu Przylądkowi Zielonemu.
- Zielone Świątki – to potoczna nazwa rzymskokatolickiego święta Zesłania Ducha Świętego, określanego inaczej Pięćdziesiątnicą, ponieważ przypada na pięćdziesiąt dni po Wielkanocy. W języku mamy również do czynienia z zielonoświątkowcami. Są to przedstawiciele nurtu chrześcijańskiego, którzy wyznają, że Duch Święty wyznacza ich drogę wiary.
- Europejski Zielony Ład/ Zielona Europa – to nazwa programu Unii Europejskiej, który określa plan działania na rzecz zrównoważonej gospodarki Europy, zwanej również zieloną transformacją – czyli rozwojem w kierunku wykorzystywania źródeł odnawialnej energii i podejmowania wszelkich działań na rzecz ochrony środowiska i klimatu.
- Zielone Berety – to nazwa jednostek specjalnych wojsk lądowych Stanów Zjednoczonych, która wzięła się od noszonych przez żołnierzy beretów w kolorze zielonym.
Zieleń w tytułach
- Teatrzyk Zielona Gęś – tytuł utworu Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, który w dowcipny i groteskowy sposób wykpił wady i przywary Polaków.
- Ania z Zielonego Wzgórza – tytuł młodzieżowej powieści Lucy Maud Montgomery opowiadającej o losach i przygodach rudowłosej sieroty Ani, która zamieszkała w szczęśliwym domu na Zielonym Wzgórzu.
- Zielona mila – tytuł amerykańskiego filmu z 1999 roku z Tomem Hanksem w roli głównej Film oparty jest na powieści Stephena Kinga o tym samym tytule i opowiada o przygodach w bloku więziennym zwanym zielonym milą ze względu na kolor linoleum na podłodze.
