Patetyczny – czyli jaki? Definicja, synonimy, przykłady użycia
W życiu bierzemy udział różnych wydarzeniach. Jedne są bardziej uroczyste, inne z kolei mniej. Czasami podczas takich spotkań wygłaszane są przemówienia. I tu czasem ma miejsce coś patetycznego. Co określamy przymiotnikiem patetyczny? Jakimi synonimami możemy zastąpić ten wyraz? Wyjaśnienia na ten temat znajdziecie w poniższym tekście.
Patetyczny – etymologia słowa
Przymiotnik patetyczny pochodzi od greckiego παθητικός [pathetikós] oznaczającego ‘wywierający wrażenie, wzruszający’, które z kolei jest wyrazem pokrewnym dla πάθος [páthos], co oznacza ‘doświadczenie; uczucie, namiętność; cierpienie’.
Patetyczny – czyli jaki? Co to znaczy? Definicja słowa
1 Patetyczny to, inaczej mówiąc, bardzo podniosły, uroczysty, pełen powagi. Coś, co jest patetyczne, wyraża wzniosłe treści przez wprowadzenie nastroju powagi, często w bardzo wyszukanej formie, kładąc na to szczególny nacisk. Patetyczna forma ma na celu wyróżnienie czegoś lub kogoś i zaakcentowanie wzniosłości. Przymiotnika patetyczny używa się, gdy chcemy wyraźnie podkreślić, że ktoś lub coś jest istotne i trzeba, a nawet należy, odnosić się do tego z szacunkiem.
2 Patetyczny to również przesadnie uroczysty, sztuczny. W tym znaczeniu patetyczny to robiony wyłącznie na pokaz, co wyraża się stosowaniem zbyt poważnych słów w sytuacjach prozaicznych, które są nieadekwatne do nich.
Patetyczny – synonimy i wyrazy bliskoznaczne
Pomocne w zapamiętaniu tego, co to znaczy patetyczny, będą na pewno synonimy i wyrazy bliskoznaczne.
Patetyczny – synonimy w pierwszym znaczeniu
- Górnolotny,
- górny,
- podniosły,
- szumny,
- wzniosły,
- strzelisty,
- uroczysty,
- majestatyczny,
- pomnikowy,
- emfatyczny,
- hieratyczny,
- anagogiczny,
- odświętny,
- wysoko sięgający,
- pełen patosu.
Patetyczny – synonimy w drugim znaczeniu
- Pompatyczny,
- afektowany,
- nienaturalny,
- sztuczny,
- egzaltowany,
- bombastyczny,
- koturnowy,
- pretensjonalny,
- teatralny,
- melodramatyczny,
- napuszony,
- nadęty,
- dęty,
- pompierski,
- kwiecisty,
- deklamacyjny,
- deklamatorski,
- zmanierowany,
- manieryczny,
- grandilokwentny.
Patetyczny – wyrazy pokrewne
- Patos,
- patetyzm,
- patetycznie,
- patetyczna,
- patetyczny,
- patetyczne,
- patetyzować,
- patetyczność.
Przykłady użycia wyrazu patetyczny w literaturze
Dziś, gdy czytamy czyjś patetyczny list lub książkę napisaną stylem tak zwanym literackim, ogarnia nas politowanie. Toteż ubiegamy się o prostotę w wypowiadaniu swoich myśli. Nieraz sama siebie przyłapuję na jakimś komicznym zdaniu, którego pretensjonalność spostrzegam. W każdym razie język nasz ubożeje nieprawdopodobnie szybko. Obawiam się, że za lat sto nawet i kochankowie będą się porozumiewali wyłącznie monosylabami.
Tadeusz Dołęga-Mostowicz, Kiwony
Nieustanne przemyśliwanie nad sposobami widywania się z ubóstwianą miało swój skutek: Cezary osiągał widzenie Laury. Opacznie może wyglądać to twierdzenie, a jednak wszystko zdaje się je uzasadniać, iż utęsknienie, nerwowe wyczekiwanie, niemieszczenie się w skórze, pragnienie jej widoku, przyzywanie jej wszystkimi siłami duszy i każdą kroplą krwi, marzenie o niej tak natarczywe, iż objawiało niemal w polu widzenia jej postać - realizowało wreszcie jej osobę fizyczną. Wychodziła nagle z marzeń prawdziwa, jakby się stawiała na rozkaz wewnętrznego szaleństwa. Cezary niejednokrotnie czuł, że się oto za chwilę powinna, musi ukazać i - kiedy odwracał głowę - ukazywała się niosąc mu w ofierze uśmiech miłosny, odpowiedź jej duszy na sny jego duszy. Tak było pewnego razu w nawłockim kościele, podczas patetycznego kazania księdza Anastazego. Tak było kiedy indziej w nawłockim salonie, gdy weszła niespodzianie w czasie najgorętszej chwili utęsknienia.
Stefan Żeromski, Przedwiośnie
