Pomarańcz czy pomarańcza? Kolor czy owoc? Wyjaśniamy wątpliwości

Pomarańcz to kolor, pomarańcza natomiast to jeden z owoców cytrusowych lub drzewo, na którym rośnie. Kwestia wydaje się prosta, ale pomyłki wciąż się zdarzają. Pewnie gdyby nie istnienie słowa oznaczającego barwę, byłoby nam łatwiej zapamiętać, że pomarańcza to zdecydowanie ona.

Ten pomarańcz (kolor) i ta pomarańcza (owoc)

Słowa owoc i cytrus są rodzaju męskiego. To sprzyja maskulinizacji tej pomarańczy. Nie pomaga nam przymiotnik – pomarańczowy, który wiąże się z obydwoma rzeczownikami. Oznacza zarówno „koloru pomarańczowego”, jak i „wyprodukowany z pomarańczy”. Warto wspomnieć, że niektóre odmiany tego owocu nie są koloru pomarańczowego, np. czerwona pomarańcza.

Zapamiętajmy: to ona – ta większa siostra mandarynki. Jej rodzaj żeński uznają też inne języki, np. romańskie (francuski, hiszpański i włoski, z którego wywodzi się nasza nazwa pomarańczy). Nie ma wątpliwości – polska pomarańcza jest na pewno rodzaju żeńskiego.

Odmiana pomarańczy i pomarańczu – podobieństwa i różnice

W liczbie pojedynczej nie mamy wątpliwości. Rodzaj sugeruje zupełnie inną odmianę tych rzeczowników:

M. pomarańcza           pomarańcz
D. pomarańczy            pomarańczu
C. pomarańczy            pomarańczowi
B. pomarańczę            pomarańcz
N. pomarańczą            pomarańczem
Msc. pomarańczy        pomarańczu
W. pomarańczo!          pomarańczu!

W liczbie mnogiej natomiast większość form jest identyczna:

Jak widać, deklinacja obu rzeczowników w liczbie mnogiej sprzyja pomyłkom. W niektórych zdaniach musimy liczyć na kontekst, który wyjaśni, czy mówimy o owocach, czy kolorach. Na szczęście zdecydowanie częściej możemy usłyszeć o kilku owocach niż o kilku rodzajach koloru pomarańczowego. Te pomarańcze (kolory) pojawią się w wypowiedziach malarzy, grafików, projektantów. To tematy zdecydowanie rzadsze od produktów spożywczych, dlatego ryzyko nieporozumienia jest niewielkie.

Pomarańczowy błąd

Językoznawcy uznają nazywanie pomarańczowego owocu tym pomarańczem za regionalizm i błąd. Miejmy się zatem na baczności, ale bądźmy świadomi, jak popularna jest to pomyłka. Czasem możemy też usłyszeć hybrydę, która łączy rodzaj żeński z męskim rzeczownikiem: ta pomarańcz. Ta forma również jest błędna i mamy nadzieję, że od dzisiaj będziecie bronić tej poprawnej. Warto zwracać uwagę na detale, zwłaszcza te językowe!