Przyspieszyć czy przyśpieszyć? Odkrywamy tajemnicę

Zapewne nieraz zadawano sobie pytanie, która forma jest poprawna: przyspieszyć czy przyśpieszyć. Wyobraźmy sobie hipotetyczną scenkę rodzajową. Na przystanku tłum ludzi oczekuje na autobus. Pogoda jest nie najgorsza, jednak przyszli pasażerowie bardzo się niecierpliwią, gdyż czekają już jakiś czas. Z oddali wyłania się w końcu tak wyczekiwany pojazd. Ktoś z tłumu krzyczy: „O, już jedzie autobus!”, na to kobieta, która stoi na przystanku już dłuższą chwilę, odzywa się: „To przyśpieszony”. Mężczyzna stojący przed nią, wyraźnie wzburzony tym, co usłyszał, odwraca się i wykrzykuje: „Mówi się PRZYSPIESZONY! Tam nie ma ś!”. Czy ma rację? Sprawdźmy!

Przyspieszyć czy przyśpieszyć? Która forma jest poprawna?

Okazuje się, że zarówno kobieta, jak i oburzony mężczyzna mieliby rację, ponieważ tak się składa, że dopuszczalne są obie formy!

Powiemy zatem:

Czy mogłabyś trochę przyspieszyć? W tym tempie na pewno się spóźnimy.
lub
Czy mogłabyś trochę przyśpieszyć? W tym tempie na pewno się spóźnimy.

Dokąd się tak spieszysz? Myślałem, że znajdziesz dla mnie chwilę.
lub
Dokąd się tak śpieszysz? Myślałem, że znajdziesz dla mnie chwilę.

Możemy zatem przyśpieszyć i przyspieszyć, spieszyć i śpieszyć! Czyż to nie jest fantastyczna wiadomość?

Podobnie rzecz ma się z przyspieszeniem

Oczywiście analogicznie jest w przypadku rzeczowników odczasownikowych tych form, czyli gerundiów (więcej o nich przeczytać możecie tutaj: Gerundia – rzeczowniki odczasownikowe. Przykłady i wyjaśnienia.

Powiemy:

Przyspieszenie ziemskie wynosi 9,81 m/s².
lub
Przyśpieszenie ziemskie wynosi 9,81 m/s².

Ostre przyspieszanie i hamowanie prowadzą do szybszego zużycia elementów eksploatacyjnych samochodu.
lub
Ostre przyśpieszanie i hamowanie prowadzą do szybszego zużycia elementów eksploatacyjnych samochodu.

Tylko od nas zatem zależy, którą formą się posłużymy. Polszczyzna okazuje się nad wyraz łaskawa w kwestii przyspieszenia.

Przyspieszyć czy przyśpieszyć? Przykłady z literatury

Ech… wiadomo, że potem będzie ruch, ale tymczasem nie ma nic, trzeba więc czekać, widzieć, jak się to zaczyna, ani tego przyspieszyć , ani ominąć nie można.

Henryk Worcell, Zaklęte rewiry

We Francji rozpoczęto walkę z bandami „terrorystów”. Lekarz, przyciśnięty do muru, powiedział mi, że wszystko dobrze, ale przyśpieszyć tego nie można. Trudno.

Andrzej Bobkowski, Szkice piórkiem

Przyspieszyć czy przyśpieszyć?

Tajemnica rozwiązana, można spać spokojnie. Po lekturze tego artykułu będziecie mogli śmiało pochwalić się wiedzą i zabłysnąć w towarzystwie – gdy usłyszycie, że ktoś spiera się o poprawność właśnie tych form, wtedy wchodzicie Wy, cali na biało, i łagodzicie konflikt. Zapiszecie się na kartach historii – to gwarantowane.

Podobne wątpliwości językowe:

?