Które błędy językowe popełniamy najczęściej? Raport o kondycji polszczyzny w internecie w 2024 roku

Przedmowa

Marka Nadwyraz.com, której misją jest promowanie poprawnej polszczyzny oraz klasyki literatury polskiej, we współpracy z serwisem Polszczyzna.pl po raz kolejny podjęła się analizy błędów językowych popełnianych przez użytkowników polskiego internetu.

Tegoroczna edycja raportu wprowadza jednak istotną zmianę w podejściu badawczym. Tym razem nie skupiamy się wyłącznie na liczbie błędów, lecz porównujemy również częstotliwość występowania poprawnych i błędnych form danego wyrazu. Dzięki temu uzyskujemy bardziej precyzyjny obraz kondycji języka polskiego w przestrzeni internetowej.

Badania prowadzone w poprzednich latach wskazują, że poziom świadomości językowej wśród Polaków nie ulega znaczącym zmianom. Błędy językowe wciąż pojawiają się w mediach społecznościowych, na forach dyskusyjnych oraz w artykułach internetowych, a ich rodzaj pozostaje niezmienny – dotyczą głównie ortografii oraz pisowni łącznej i rozłącznej.

Czy podobny trend utrzymał się także w 2024 roku? Czy zmiany w sposobie komunikacji, rosnąca popularność narzędzi bazujących na sztucznej inteligencji oraz dynamiczny rozwój języka internetowego wpłynęły na poprawność pisowni? Aby odpowiedzieć na te pytania, konieczne było przeprowadzenie dokładnej analizy danych.

Zapraszamy do zapoznania się z wynikami tegorocznej analizy, które pozwolą odpowiedzieć na kluczowe pytania dotyczące kondycji języka polskiego w internecie w 2024 roku. Czy dominują błędy, czy może polszczyzna w sieci ma się lepiej, niż mogłoby się wydawać? Tylko dokładna analiza danych umożliwi rozwianie wszelkich wątpliwości.

Metodologia

Jak czytać raport?

Raport ma charakter orientacyjny, a nie naukowy, co oznacza, że prezentowane w nim dane mogą być niekompletne lub ograniczone. Wyniki analizy zależą od efektywności działania narzędzia monitorującego oraz od dostępności treści na poszczególnych stronach internetowych.

W celu zapewnienia jeszcze dokładniejszej analizy wybrane wyrazy (muj, jusz, ktury, rzaden) zostały poddane ręcznej ocenie na podstawie 1000 wzmianek dla każdego z nich. Pozwoliło to określić, jaki procent ich użycia wynika z rzeczywistych błędów, a jaki jest świadomą manipulacją językową (np. formą żartu lub sarkazmu). Te dane zostały uwzględnione w końcowych wynikach.

Aby potwierdzić status językowy analizowanych słów jako błędnych lub poprawnych, odwołaliśmy się do wiarygodnych źródeł, takich jak: Słownik języka polskiego PWN, Wielki słownik ortograficzny PWN, Słownik poprawnej polszczyzny PWN, dobryslownik.pl oraz inne uznane publikacje normatywne stanowiące podstawę weryfikacji poprawności językowej.

Zachęcamy do traktowania raportu jako przeglądu trendów językowych w polskim internecie, a nie jako ostatecznego źródła normatywnego.

Błąd językowy – czym właściwie jest?

Błąd językowy, zdefiniowany m.in. przez Słownik poprawnej polszczyzny PWN oraz stronę dobryslownik.pl, to każde użycie języka, które nieświadomie narusza normę językową – zbiór reguł gramatycznych, leksykalnych i stylistycznych uznanych przez większość użytkowników danego języka. Przejawia się to w postaci niezgodności z zasadami ortografii i interpunkcji, błędów w składni oraz w niewłaściwym użyciu słownictwa lub frazeologii. Błędy językowe zwykle wynikają z niepełnej znajomości tychże norm lub z nieuwagi, a ich występowanie jest postrzegane jako odstępstwo od tradycyjnie przyjętego wzorca językowego.

10 słów, które sprawiały najwięcej problemów w internecie w 2024 roku

W tegorocznej analizie wyróżniono 10 słów, które mają największy procentowy udział błędnej pisowni w stosunku do całkowitej liczby ich użyć. Warto podkreślić, że nie są to te same wyrazy, które mają największą liczbę błędnych zapisów w liczbach bezwzględnych – ich procentowy udział jest bowiem znacząco mniejszy. Oznacza to, że są to słowa, których pisownia sprawia najwięcej problemów polskim internautom.

Lista najbardziej problematycznych wyrazów

1. „coniemiara” / „co nie miara” (zamiast „co niemiara”*) – aż 49,97% błędnych zapisów!
   To oznacza, że niemal co druga wzmianka w internecie jest błędna, co czyni tę usterkę językową jedną z najbardziej uporczywych.
2. „nota bene” (zamiast „notabene”) – 35,57% błędnych przypadków
   Mimo że poprawna forma nadal dominuje, ponad ⅓ zapisów jest błędna, co sugeruje, że użytkownicy mają problem z poprawnym zapisem tej łacińskiej frazy.
3. „żygać” (zamiast „rzygać”) – 31,59% błędnych zapisów
   Tutaj błędna pisownia może wynikać z braku kontaktu z pisemną formą w codziennym użyciu. Częściej to słowo wykorzystywane jest w języku mówionym.
4. „apropos” / „a propo” (zamiast „à propos”) – 25,98% błędnych przypadków
   To kolejne słowo, które sprawia trudność przez swoją nietypową pisownię, wynikającą z zapożyczenia językowego.
5. „nienajlepszy” (zamiast „nie najlepszy”) – 21,12% błędnych przypadków
   Błąd pojawia się rzadziej niż w poprzednich przykładach, ale nadal co piąta wzmianka jest zapisana błędnie.
6. „złodzieji” (zamiast „złodziei”) – 20,26% błędnych zapisów
   Użytkownicy internetu mają duży problem z poprawnym zapisem tej liczby mnogiej.
7. „conieco” / „co nie co” (zamiast „co nieco”) – 19,33% błędnych zapisów
   Błąd polegający na niepoprawnej pisowni łącznej pojawia się niemal co piąty raz, co potwierdza, że pisownia złożona nadal sprawia trudność.
8. „invitro” (zamiast „in vitro”) – 15,75% błędnych przypadków
   Błąd dotyczy niepoprawnej pisowni naukowego terminu, co może wynikać z częstego jednowyrazowego zapisu w mediach społecznościowych.
9. „napewno” (zamiast „na pewno”) – 15,61% błędnych przypadków
   Choć poprawna forma nadal dominuje, błąd ten od lat pozostaje w czołówce najczęściej popełnianych błędów językowych.
10. „na przeciwko” / „na przeciw” (zamiast „naprzeciwko” / „naprzeciw”) – 14,76% błędnych zapisów.
    Mimo że poprawna forma „naprzeciwko” występuje częściej, wciąż blisko 15% zapisów jest niepoprawnych, co sugeruje brak pewności użytkowników co do tej konstrukcji.

* Poprawny zapis słów.

Komentarz do wyników

• Błędy wciąż dotyczą tych samych grup wyrazów.
  Największe trudności sprawia pisownia łączna i rozdzielna („napewno”, „conieco”, „nota bene”) oraz wpływ fonetyki („złodzieji”).
• Niektóre błędy są wyjątkowo trudne do wyeliminowania.
  Najgorszy przypadek – „coniemiara” – pokazuje, że niemal połowa użytkowników internetu używa błędnej formy, co oznacza, że ten błąd jest wyjątkowo silnie zakorzeniony.
• Internet wpływa na utrwalanie błędnych form.
  Portale społecznościowe i blogi są pełne błędnych zapisów, które są kopiowane i powielane przez kolejnych użytkowników, co utrudnia ich eliminację.
• Internet nie jest jednolitym miejscem – błędy dominują w różnych źródłach.
  Z wcześniejszych danych wynika, że Facebook i X (Twitter) to główne źródła błędów, ale portale internetowe i recenzje również odgrywają istotną rolę w utrwalaniu błędnych form.
• Niektóre błędy mogą z czasem stać się powszechnie akceptowane.
  Język w internecie może ewoluować w stronę uproszczeń, które w przyszłości mogą nawet zostać uznane za poprawne.
• Najbardziej problematyczne kategorie błędów:
  Wyrażenia („co niemiara”, „notabene”, „nie najlepszy”, „co nieco”, „in vitro”, „na pewno”, „naprzeciw”, „naprzeciwko”) – użytkownicy internetu często nie wiedzą, czy zapisać je rozdzielnie, czy łącznie.
  Błędy wynikające z wymowy (w wyrazach „złodziei”, „w ogóle”, „spoza”) – słowa zapisywane tak, jak się je wymawia, bez znajomości zasad ortograficznych.
  Słowa rzadziej widywane w piśmie („rzygać”) – trudności wynikają z braku kontaktu z poprawną formą w codziennym użyciu.

Źródła błędnych i poprawnych zapisów

Dane z 2024 roku pokazują, że błędy językowe nie są równomiernie rozłożone w internecie, a ich występowanie zależy od platformy. Najwięcej błędnych zapisów pochodzi z Facebooka i X (Twitter), mimo że procentowy udział wystąpień wyrazów nie jest najwyższy, co oznacza, że te media społecznościowe wciąż dominują jako miejsca, gdzie użytkownicy częściej popełniają błędy językowe.
Z kolei najwięcej poprawnych form pochodzi z portali internetowych, które odpowiadają również za najwyższy procent wszystkich wzmianek – aż 33,4%. To sugeruje, że treści na stronach internetowych publikowane są z większą dbałością o poprawność językową niż posty i komentarze w mediach społecznościowych.

Pozostałe źródła błędów i poprawnych form:

✔ Fora internetowe (3,3%) i Wykop (3%) to miejsca, gdzie użytkownicy częściej prowadzą dyskusje, ale błędne zapisy pojawiają się tam rzadziej.
✔ TikTok (3,7%), YouTube (2,9%) i Instagram (1%) generują mniej wzmianek tekstowych, co przekłada się na mniejszą liczbę błędów wykrytych w analizie.
✔ Recenzje (1,5%) to najmniejsze źródło analizowanych błędów, co sugeruje, że użytkownicy w tym obszarze przykładają większą wagę do poprawności językowej.

Podsumowanie

Analiza błędów językowych w internecie w 2024 roku dostarcza złożonego, ale pouczającego obrazu kondycji polszczyzny w przestrzeni cyfrowej. Wyniki tegorocznego raportu pokazują, że choć ogólny poziom poprawności językowej jest stosunkowo wysoki, to pewne błędy pozostają niezmiennie powszechne, a ich obecność w komunikacji internetowej świadczy o utrwalonych nawykach użytkowników.

Z jednej strony mamy do czynienia z dominacją poprawnych form w większości przypadków – błędna pisownia 10 najbardziej problematycznych słów stanowi średnio tylko 25% wszystkich analizowanych wystąpień, co sugeruje, że internauci w większości dbają o poprawność językową lub korzystają z narzędzi wspomagających poprawność ortograficzną. Z drugiej strony istnieje grupa słów i konstrukcji językowych, które od lat pozostają problematyczne, a ich błędna pisownia nadal pojawia się z dużą częstotliwością.

Widoczne w analizie trudności związane z pisownią łączną i rozłączną oraz wyrazami obcego pochodzenia sugerują, że dalsze działania edukacyjne powinny koncentrować się właśnie na tych obszarach. Wyrazy z listy najbardziej problematycznych słów stanowią ważny przykład, że błędy językowe są często wynikiem nie tylko nieuwagi, ale także wpływów fonetycznych, rzadkiej ekspozycji na poprawne formy w piśmie oraz braku znajomości zasad pisowni wyrażeń. Ich wysoki procentowy udział błędnej pisowni świadczy o tym, że w edukacji językowej warto skupić się na nauce zapisu tych specyficznych kategorii słów, co może realnie wpłynąć na poprawę jakości języka w internecie.

Niezmiennie istotnym czynnikiem wpływającym na język pozostaje internet. Choć dynamiczna i skrótowa forma komunikacji online może sprzyjać powstawaniu błędów, tegoroczne wyniki pokazują, że w wielu przypadkach użytkownicy stosują poprawne formy. Co więcej, dostępność narzędzi autokorekty oraz większa świadomość językowa internautów mogą stopniowo przyczyniać się do zmniejszenia liczby najbardziej uporczywych błędów.