Szaniec – co to jest? Definicja, synonimy, przykłady użycia
Pojęcie szaniec może być Wam znane z literatury. Jedna ze szkolnych lektur zawiera to słowo w swoim tytule. Pojawia się ono także w jednym z utworów naszego narodowego wieszcza, Juliusza Słowackiego. Czym jest szaniec? Jakie ten wyraz ma synonimy? Wyjaśnienia znajdziecie w poniższym tekście.
Co to jest szaniec? Znaczenie wyrazu
1 Szańcem przede wszystkim określa się ziemne umocnienie polowe służące do obrony przed atakiem wroga. Szaniec był głębokim wykopem, który składał się z wału i rowu i miał osłaniać stanowiska, w których usytuowana była artyleria, wyznaczał również linię walk. Często nie planowano jego budowy, a raczej wznoszono go doraźnie, gdy zachodziła taka potrzeba, na przykład na przedpolu oblężonych twierdz. Tego typu elementy obronne stosowano aż do końca XIX w. Do rodzajów szańca zaliczały się reduta, bastion oraz fort.
2 Wyraz szaniec ma jeszcze inne, niezwiązane z militariami znaczenie. W sensie przenośnym szańcem nazywamy coś, co jest swego rodzaju metaforyczną osłoną lub oparciem dla kogoś lub czegoś. Szaniec jest zatem czymś, co stanowi postawę broniącą jakichś uniwersalnych wartości, idei lub pewnego stanu rzeczy.
3 Nie każdy to wie i nie każdy pamięta, ale szaniec to również dawna nazwa najmniejszej jednostki podziału administracyjno-terytorialnego obowiązującego w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej,w latach 1954–1972. Inaczej nazywana była ona także gromadą. Stanowiła jednostkę pomocniczą gmin, a następnie stała się samodzielna, zastępując niejako gminy.
Szaniec – etymologia wyrazu
Szaniec jest wyrazem pochodzenia niemieckiego. Został zapożyczony od Schanze, co można przetłumaczyć jako ‘okop’.
Szaniec – przykłady użycia
- W północno-wschodniej Polsce można zwiedzić Wilczy Szaniec – niemiecką kwaterę z czasów II wojny światowej.
- Uczniowie zastanawiają się, czy na egzaminie ósmoklasisty pojawi się temat z Kamieni na szaniec.
Szaniec – synonimy i wyrazy bliskoznaczne
Pomocne w zapamiętaniu tego, co to jest szaniec, będą na pewno synonimy i wyrazy bliskoznaczne.
- Oszańcowanie,
- obwarowanie,
- fortyfikacja,
- umocnienie,
- wał,
- nasyp,
- bulwar.
Szaniec – etymologia wyrazu
Szaniec jest wyrazem pochodzenia niemieckiego. Został zapożyczony od Schanze, co można przetłumaczyć jako 'okop'.
Szaniec – wyrazy pokrewne
- Szańcowy,
- szańcowa,
- szańcowe,
- szańcowo.
Szaniec – połączenia wyrazowe
- Ziemny, nieprzyjacielski szaniec,
- szaniec obronny,
- szaniec i schron,
- nasyp szańca,
- sypać, usypać, zdobyć szańce,
- ostatni szaniec.
Szaniec – odmiana wyrazu
| liczba pojedyncza | |
| M. | szaniec |
| D. | szańca |
| C. | szańcowi |
| B. | szaniec |
| N. | szańcem |
| Ms. | szańcu |
| W. | szańcu |
| liczba mnoga | |
| M. | szańce |
| D. | szańców |
| C. | szańcom |
| B. | szańce |
| N. | szańcami |
| Ms. | szańcach |
| W. | szańce |
Przykłady użycia wyrazu szaniec w literaturze
Lecz zaklinam: niech żywi nie tracą nadziei
I przed narodem niosą oświaty kaganiec;
A kiedy trzeba, na śmierć idą po kolei,
Jak kamienie, przez Boga rzucane na szaniec!
Juliusz Słowacki, Testament mój
Ubiegłszy piesze hufce Turn, zuchwały młodzian,
Dwudziestu wiodąc jeźdźców dobranych, niespodzian
Przed szańcem stanie; pod nim koń srokacz się miota,
Tracki; z kitą pąsową przyłbica lśni złota.
„Kto za mną – krzyknie – chłopcy? Kto pierwszy się zetrze
Z wrogiem? – Ot!” Kręcąc oszczep, rzucił go w powietrze
Wszczynając bój, i groźnie po polu rwie płaskiem.
Wergiliusz, Eneida
