Archetyp – co to jest? Definicja, synonimy, przykłady użycia

Czy kiedykolwiek przyszło Wam do głowy, że archetyp jest czymś, co w znacznym stopniu oddziałuje na różne płaszczyzny naszego życia? Pod wpływem archetypu zachowujemy się w określony sposób czy mamy taki, a nie inny pogląd na jakieś sprawy. Czym jest archetyp? Skąd pochodzi to słowo? Jakie są synonimy tego wyrazu? Informacje znajdziecie w tekście poniżej.

Co to jest archetyp? Znaczenie wyrazu

1 Pojęcie archetypu ma swoje początki w filozoficznych wywodach Filona z Aleksandrii. Termin ten został jednak rozwinięty dopiero w psychoanalitycznej teorii szwajcarskiego naukowca – Carla Gustava Junga. Według niego archetyp oznacza wspólny dla wszystkich ludzi, w pewien sposób dziedziczny wzór reagowania i postrzegania świata. Archetyp jest tak głęboko utrwalony w podświadomości członków danej grupy ludzi jako pewnego rodzaju wzorzec, że jest ciągle nieświadomie powtarzanym przez kolejne pokolenia ludzi schematem zachowania, światopoglądu albo jakiegoś procesu.

2 W literaturze archetypem określa się pierwowzór jakiejś postaci, zdarzenia, motywu, obiektu lub zjawiska. W świadomości takie wyobrażenie, które stanowi archetyp, znajdziemy na przykład w Biblii oraz mitologii greckiej. Archetyp pomaga wyjaśnić powielanie pewnych wątków, postaw oraz nawiązań do jakichś postaci, które można dostrzec w literaturze różnych, często odległych od siebie epok.

Archetyp – przykłady użycia

Archetyp – etymologia wyrazu

Archetyp wywodzi się z języka greckiego od słowa ἀρχέτυπον [archétypon], będącego połączeniem ἀρχή [arche] – ‘początek’ oraz τῠ́πος [typos] – ‘typ’.

Archetyp – synonimy i wyrazy bliskoznaczne

Pomocne w zapamiętaniu tego, co to jest archetyp, będą na pewno synonimy i wyrazy bliskoznaczne.

Archetyp – wyrazy pokrewne

Archetyp – połączenia wyrazowe

Archetyp – odmiana wyrazu

Przykłady użycia wyrazu archetyp w literaturze

Mimesis ethosu jest świadomym odwzorowaniem budującym świadomą osobowość, mimesis mitu jest integracją tego, co nieświadome (transcendentne, numenalne), z tym, co świadome, działa totalnie i totalizująco, jest domeną całkowitej przemiany, metanoi. Możemy zatem określić wzorzec ethosu jako wzorzec ontofanii personalistycznej (rozumiejąc za Jungiem personę jako „osobowość zewnętrzną”, „archetyp zewnętrzny”, czyli osobę ukonstytuowaną przez fragmentaryczną identyfikację z obszarem wyłącznie świadomego). Wzorzec mitu, ingerując w kondycję świadomości poprzez konfrontację z transcendensem oraz inicjując społeczną i kosmiczną rekreację, byłby wzorcem ontofanii holistycznej.

Maria Zowisło, Filozofia i sport. Horyzonty dialogu

Od czasów rewolucji francuskiej jedna połowa Europy nazywa siebie lewicą, gdy tymczasem drugą oznacza się mianem prawicy. Jest niemal niemożliwością zdefiniowanie którejkolwiek z nich za pomocą jakiejś zasady teoretycznej. Nie ma w tym niczego dziwnego: ruchy polityczne nie opierają się na racjonalnych zasadach, ale na wyobrażeniach, obrazach, słowach, archetypach, które wspólnie tworzą ten czy inny polityczny kicz.

Milan Kundera, Nieznośna lekkość bytu