Despota – kto to jest? Definicja, synonimy, przykłady użycia
Despota jest jedną z tych osób, które możemy spotkać w ciągu naszego życia. Jednak lepiej jest nie mieć z kimś takim nic do czynienia. Człowiek przejawiający cechy despoty nie jest bowiem kimś, z kim chcielibyśmy przebywać na co dzień. Kogo oznacza to bardzo negatywne określenie? Jakie ten wyraz ma synonimy? Wyjaśnienia znajdziecie w poniższym tekście.
Despota – etymologia słowa
Słowo despota pochodzi od greckiego δεσπότης [despótēs], co oznacza 'pan, władca'. Pierwotnie despotą nazywano wysokich urzędników w Cesarstwie Bizantyjskim.
Despota – czyli kto? Co to znaczy? Definicja słowa
1 Despotą nazywamy władcę, który sprawuje rządy w sposób bezwzględny. Władza posiadana przez despotę jest nieograniczona.
2W znaczeniu potocznym despota to człowiek nieznoszący sprzeciwu i wymagający całkowitego posłuszeństwa. Co jeszcze jest cechą despoty? To człowiek, który ma wysokie mniemanie o sobie. Narzuca swoją wolę innym, twierdząc, że tylko jego zdanie jest słuszne i prawdziwe. Jeśli ktoś ośmieli się sprzeciwić despocie, potrafi on wpaść w gniew.
Despota – synonimy i wyrazy bliskoznaczne
Pomocne w zapamiętaniu tego, kto to jest despota, co to znaczy, będą na pewno synonimy i wyrazy bliskoznaczne.
Despota – synonimy w pierwszym znaczeniu
- Tyran,
- hegemon,
- dyktator,
- satrapa,
- autokrata,
- samowładca,
- samodzierżca,
- jedynowładca.
Despota – synonimy w drugim znaczeniu
- Tyran,
- gnębiciel,
- dręczyciel,
- ciemiężca,
- prześladowca,
- wyzyskiwacz,
- krzywdziciel,
- krwiożerca,
- oprawca,
- kat,
- herod,
- zamordysta,
- okrutnik.
Despota – wyrazy pokrewne
- Despotyzm,
- despotyczny,
- despotyczna,
- despotyczne,
- despotka,
- despotycznie.
Despota – połączenia wyrazowe
- Krwawy, okrutny, panujący despota,
- despota i tyran, autokrata i despota,
- rządy despoty, despoci sprawują władzę,
- być, stać się despotą, rządzić jak despota,
- bezduszny, wielki despota, despota z usposobienia,
- despota w domu, mąż despota,
- ktoś okazał się despotą, zamienić się w despotę.
Przykłady użycia wyrazu despota w literaturze
– Widzę to, Józku. Tylko nie kochasz mnie tak, jak bym może pragnęła. Nie umiem tego wyrazić jaśniej, ale wiem, że czułabym się szczęśliwa, gdybyś był bardziej… stanowczy, gdybyś miał więcej własnego zdania, gdybyś bardziej był… czy ja wiem… panem naszego domu.
Józef uśmiechnął się blado:
– Tak samo powiedziała mi wujenka Szczerkowska… O, dziwne są kobiety! Więc byłabyś szczęśliwa z upartym, brutalnym despotą, a nie… Zresztą… Cóż ja na to poradzę? Przecież nie będę grał farsy i udawał kogoś, kim nie jestem, co nie leży w mojej naturze.
Tadeusz Dołęga-Mostowicz, Kiwony
– Są ludzie szczęśliwi, którzy…
O tym, jak wyglądają ci „którzy…”, panna Izabela nigdy nie mogła się dowiedzieć. Tylko przy wyrazie „którzy” przychodził jej na myśl Wokulski. Wtedy zaciskała drobne pięści i mówiła do siebie:
„Despota… tyran…”
Choć Wokulski nie zdradzał najmniejszych skłonności ani do tyranii, ani do despotyzmu. Tylko przypatrywał się jej i myślał:
„Tyżeś to czy… nie ty?…”
Czasami na widok młodszych i starszych elegantów otaczających pannę Izabelę, której oczy błyszczały jak brylanty albo jako gwiazdy, po niebie jego zachwytów przelatywał obłok i rzucał mu na duszę cień nieokreślonej wątpliwości. Ale Wokulski na cienie zamykał oczy. Panna Izabela była jego życiem, szczęściem, słońcem, którego nie mogły zaćmić jakieś przelotne chmurki, może nawet zgoła urojone.
Bolesław Prus, Lalka
