Nie masz idei, nie masz nadziei? Posłuchaj tej historii… Pisownia wyrazów zakończonych na -i, -ji, -ii

W języku polskim końcówek jak mrówek. I bądź tu, człowieku, mądry, gdy masz do wyboru zakończenia -i, -ii oraz -ji. Na szczęście są na to zasady. Nie masz idei, nie masz nadziei na opanowanie polskiej ortografii? Sprawdź reguły pisowni wyrazów zakończonych na -i, -ii, -ji.

Kiedy piszemy -i?

Literę i (mimo że słyszymy ji) piszemy po samogłoskach (alei, twoi, stoi, boi się) i spółgłoskach oprócz c, s, z (biurko, kiosk, biodro, wiara). Zakończenie -i mają rzeczowniki rodzime bądź też dawno zapożyczone (hrabi, głębi, ziemi). Ponadto wszystkie wyrazy zakończone na -ea (idea, Korea) w dopełniaczu, celowniku i miejscowniku liczby pojedynczej mają końcówkę -i (idei, Korei). Podobnie jest z zakończeniami -aja, -eja, -ija, -oja i -yja (Maja – Mai, zawieja – zawiei, ostoja – ostoi, szyja – szyi).

Kiedy piszemy -ji?

Literę j piszemy w rzeczownikach zakończonych na -cja, -sja i -zja (kolacja, misja, wizja). W dopełniaczu, celowniku i miejscowniku liczby pojedynczej rzeczowniki te przybierają końcówki -cji, -sji i -zji (kolacji, misji, wizji). Jak łatwo zauważyć, literę -j piszemy po spółgoskach c, s, z.

Kiedy piszemy -ii?

Zakończenie -ii w dopełniaczu, celowniku i miejscowniku liczby pojedynczej mają wyrazy zapożyczone, które w mianowniku liczby pojedynczej kończą się na -ia (Portugalia – Portugalii, Klaudia – Klaudii, historia – historii, religia – religii, filozofia – filozofii, ortografia – ortografii).

Wyrazy zakończone na -nia

…komplikują sprawę. Tu trzeba zwrócić uwagę na wymowę.

W wyrazach zakończonych na -nia piszemy w dopełniaczu, celowniku i miejscowniku:

– -i, gdy w mianowniku wymawiamy -ńa (pustynia – pustyni, palarnia – palarni),

– -ii, gdy w mianowniku wymawiamy -nja (harmonia – harmonii, Dania – Danii).

(Powyższe wyrazy w mianowniku słyszymy jako pustyńa, palarńa, harmonja, Danja).

Jest to jednak reguła ogólna. Warto pamiętać o wyrazach, które mają obce pochodzenie, i wówczas ta zasada nie będzie spełniona. Przykładowo Narnia czy Kalifornia mają końcówkę -nia, którą w mianowniku wymawiamy jako [nia]. Otrzymamy wobec tego zakończenie -ii, a więc Narnia – Narnii, Kalifornia – Kalifornii.

Ciekawym przypadkiem jest również imię Sonia. Otóż jeśli będziemy mieli na myśli angielskie lub niemieckie imię żeńskie, wówczas w dopełniaczu zapiszemy je jako Sonii, natomiast jeśli będzie to imię polskie lub rosyjskie, to poprawną formą dopełniacza będzie zapis przez jedno -i, tj. Soni.

A teraz garść trudnych przykładów:

placki z dyni i cukinii, jad żmii, nie po kolei, stać w linii, daj mydło tej flei, urodziny Mai i Julii, port w Gdyni, korale na szyi, lekcje historii sztuki

Dla opornych mamy ściągę w postaci tabelki:

Czy znacie jakieś przykłady, które w dalszym ciągu mogą sprawiać trudności? Nasz typ to żmii. ?