Pobłażliwy – czyli jaki? Definicja, synonimy, przykłady użycia
Przymiotnik pobłażliwy jest dość dobrze znany większości użytkowników języka polskiego – jeśli nie wszystkim. Z całą pewnością prawie każdy zna kogoś pobłażliwego. Jak zachowuje się osoba pobłażliwa? Jak jest odbierana przez innych? Jakie synonimy ma ten przymiotnik? Jak wygląda jego etymologia? Tego dowiecie się z poniższego artykułu.
Pobłażliwy – etymologia i definicja słowa
Na początek kilka informacji o pochodzeniu przymiotnika pobłażliwy. Otóż zdaniem językoznawców pobłażliwy wywodzi się od staropolskiego słowa pobłożyć, które oznaczało ‘sprzyjać, być życzliwym’.
Pobłażliwym nazwiemy kogoś, kto w sposób spokojny podchodzi do błędów i złego postępowania innych. Cechą osoby pobłażliwej jest również wyrozumiałość wobec złośliwości, podłości innych ludzi. Niektórzy krytykują takie zachowanie, twierdząc, że ludzie pobłażliwi są zbyt łagodni i tolerancyjni. Ale znajdą się i tacy, którzy chwalą tę postawę, ponieważ uważają, że osoby pobłażliwe poprzez swoje postępowanie nie chcą w jakikolwiek sposób działać na szkodę innych. Czasem wolą przymknąć oko na niedoskonałości ludzkiego charakteru, zwłaszcza w błahych sprawach, niż niepotrzebnie zaogniać konflikty.
Pobłażliwy – synonimy i wyrazy bliskoznaczne
- Pobłażliwy to inaczej: wyrozumiały, tolerancyjny, łagodny, dobrotliwy, litościwy, wspaniałomyślny, wielkoduszny, życzliwy, elastyczny, ustępliwy, dobry, liberalny, permisywny, ulgowy, ludzki, niewymagający, niekonfliktowy, nierygorystyczny.
- A w niektórych kontekstach również: protekcjonalny, wyniosły, lekceważący, nonszalancki, pyszałkowaty, obcesowy.
Pobłażliwy – przykłady użycia
- Zwróciła się do mnie jakby od niechcenia i bezosobowo, na co rzuciłem jej tylko pobłażliwe spojrzenie.
- Znajomy zarzuca im, że są zbyt pobłażliwymi rodzicami.
- Ola spotyka się z zarzutami, że jest za bardzo pobłażliwą nauczycielką.
Pobłażliwy – wyrazy pokrewne
- Pobłażliwa, pobłażliwe, pobłażliwość, pobłażać, pobłażanie.
Pobłażliwy – połączenia wyrazowe
- Pobłażliwy rodzic, tata, ojciec,
- pobłażliwa mama, matka,
- pobłażliwy uśmiech, uśmieszek, ton,
- pobłażliwa mina, ironia, sympatia,
- pobłażliwe spojrzenie, lekceważenie, rozbawienie, traktowanie,
- bardzo, zbyt pobłażliwy,
- pobłażliwy i wyrozumiały.
Przykłady użycia wyrazu pobłażliwy w literaturze i prasie
A ja tak potrzebowałem ją ujrzeć, bo nie pamiętałem nawet jej twarzy! Badawczy, trwożliwy, wymagający sposób, w jaki patrzymy na osobę, którą kochamy; oczekiwanie słowa, dającego nam lub odbierającego nadzieję spotkania jej nazajutrz; i aż do czasu, gdy to słowo padnie, nasze kolejne – o ile nie równoczesne – ataki nadziei i rozpaczy, wszystko to wprawia nas w obliczu ukochanej istoty w zbyt silne wewnętrzne drżenie, abyśmy mogli uzyskać jasny jej obraz. Może też owa czynność wszystkich zmysłów naraz, próbująca poznać samym wzrokiem to, co jest poza nim, zbyt pobłażliwa jest na tysiąc form, na wszystkie smaki, na ruchy osoby żywej, którą zazwyczaj, nie kochając, unieruchomiamy. Przeciwnie, model ukochany porusza się: otrzymujemy zeń zawsze tylko zepsute fotografie.
Marcel Proust, W cieniu zakwitających dziewcząt
Na początek, skosztowawszy polędwicy, położył nóż i widelec na podstawce obok talerza. Panna Florentyna aż drgnęła, a pan Tomasz z wielką werwą począł opowiadać o wieczorze w Tuileriach, podczas którego na żądanie cesarzowej Eugenii tańczył z jakąś marszałkową menueta. Podano sandacza, którego Wokulski zaatakował nożem i widelcem. Panna Florentyna o mało nie zemdlała, panna Izabela spojrzała na sąsiada z pobłażliwą litością, a pan Tomasz… zaczął także jeść sandacza nożem i widelcem.
Bolesław Prus, Lalka
