Przezorny czy pszezorny? Jak to zapisać? Poprawna forma

Tytułowy przymiotnik nie jest już zbyt często używany w codziennej mowie użytkowników języka polskiego. W związku z tym powoli staje się archaizmem. Prawdopodobnie właśnie z tego powodu pojawiają się wątpliwości gdy trzeba poprawnie zapisać to słowo. Przezorny czy pszezorny? Który wariant jest prawidłowy? Co oznacza ten przymiotnik? Odpowiedź wraz z wyjaśnieniem znajdziecie w treści poniższego tekstu poradnika językowego.

Przezorny czy pszezorny? Jak to zapisać? Poprawna forma

Przezorny czy pszezorny? Mamy tu do wyboru dwie możliwości pisowni. Pierwsza z dźwięcznym dwuznakiem rz, druga z bezdźwięcznym dwuznakiem sz. Która z tych form jest tą poprawną?

Prawidłowa odpowiedź na to pytanie brzmi przezorny. Tylko ta forma zapisana przez rz jest poprawna.

Czy wyjaśnienie dlaczego właśnie w taki sposób powinniśmy zapisywać przymiotnik przezorny, znajdziemy w zasadach ortografii języka polskiego? Niestety, wśród nich nie ma takiej, która tłumaczyłaby ten zapis. Odpowiedzi trzeba zatem poszukać w etymologii tego wyrazu.

Przymiotnik przezorny pochodzi od dawnego słowa przezor, przekór, które tłumaczy się jako  'przezieranie, przepatrzanie; przewidywanie, zdolność przewidywania, przezorność, przenikliwość', a wywodzi się z prasłowiańskiego *zьreti 'patrzeć'. Dawne słowo przezor, przezór to rzeczownik odczasownikowy pochodzący od staropolskiego wyrazu przeźrzeć.

Znane powiedzenie mówi, że przezorny zawsze ubezpieczony. Co oznacza przezorny?

Przezornym nazywamy kogoś, kto postępuje w taki sposób, by zapobiec czemuś niekorzystnemu, co jest możliwe do przewidzenia. Człowieka przezornego charakteryzuje rozwaga w postępowaniu. Komuś przezornemu zależny na tym aby przewidzieć konsekwencje danego zachowania. Osoba przezorna przewiduje następstwa swoich czynów, decyzji. Osobie przezornej, dzięki temu, że myśli o przyszłości zazwyczaj udaje się uniknąć poważnych błędów i przykrych skutków.

Synonimami przymiotnika przezorny są: zapobiegliwy, ostrożny, uważny, rozważny, roztropny, dalekowzroczny, baczny, przewidujący.

Przezorny czy pszezorny? Przykład z literatury

— Jego królewska mość działa jako przezorny i mądry wojownik, że zawczasu kraje swoje przeciw napadowi wroga ubezpiecza; gdyby wszakże chciał mnie posłuchać, podałbym mu radę, o której w tej chwili nikomu się nie śni zapewne.

Miguel de Cervantes Saavedra, Don Kichot z La Manchy