fbpx
Internetowa poradnia językowa Polszczyzna.pl. 10+ redaktorów, 20 000+ haseł, 1 000 000+ czytelników każdego miesiąca.
Polszczyzna Logo
sprawdź...

Strona bierna w języku polskim. Definicja i przykłady użycia

Strona bierna – co to jest? Zacznijmy od tego, czym jest strona czasownika. Strona wskazuje na relację, w jakiej znajdują się wykonawca i obiekt czynności. W związku z tym czasownik może występować w stronie czynnej, biernej i zwrotnej. Dziś zajmiemy się stroną bierną, w której „gwiazdą” jest obiekt czynności. Brzmi skomplikowanie? Wszystko wyjaśniamy poniżej.

Strona bierna przykłady użycia. Co to jest? definicja znaczenie. Zamiana strony Polszczyzna.pl

Co to jest strona bierna?

Strona bierna to konstrukcja gramatyczna, w której podmiotem nie jest wykonawca czynności, tylko jej obiekt. Spójrzcie na przykłady:

  • Samochód został zaparkowany przez kierowcę.
  • Herbata została wypita przez gości.

W pierwszym zdaniu podmiotem jest samochód (obiekt), a nie kierowca (wykonawca czynności), który go prowadził. W drugim zdaniu podobnie – podmiot to herbata (obiekt), którą wypili goście (wykonawcy czynności).

W przypadku strony biernej ważniejszy jest obiekt lub efekt czynności niż sprawca całego zamieszania. Oto przykład:

  • Truskawki zostały zaprawione.

W tym zdaniu nie jest ważne, kto zaprawił owoce. Ważne, że są w słoiku i grzecznie czekają w spiżarni na swój moment.

Z czego składa się strona bierna?

Stronę bierną tworzą:

– forma osobowa czasownika być lub zostać (np. jestem, będziesz, został, zostali),
– imiesłów przymiotnikowy bierny czasownika, który nazywa czynność (rozpoznajemy go dzięki końcówkom: -ny, -na, -ne, -ta, -te, -ty, np. pomalowany, zjedzone, zbita, ukryty).

Jeśli nie pamiętacie, co to jest imiesłów przymiotnikowy bierny, koniecznie zajrzyjcie do artykułu:

Imiesłów przymiotnikowy – czyli co?.

Przykłady strony biernej:

  • Koncert został zorganizowany przez fundację.
  • Obiad będzie podany o 14.00.
  • Zostaniemy oprowadzeni po parku przez przewodnika.
  • Magazyn jest wydany na bardzo eleganckim papierze.
  • Zamówienie zostało opłacone z góry.

Zamiana strony czynnej na bierną

Większość czasowników jest przechodnia. Oznacza to, że można przekształcić je ze strony czynnej na bierną. Na czym to polega? Zobaczcie sami:

  • strona czynna: Zespół zagrał piosenkę.
  • strona bierna: Piosenka została zagrana przez zespół.

Takie przekształcenie zachodzi pod pewnymi warunkami:

  1. Od czasownika, który chcemy przekształcić, można utworzyć imiesłów przymiotnikowy bierny.
    zagrał -> zagrana.
  2. Zdanie z czasownikiem w stronie czynnej musi zawierać dopełnienie w bierniku, czyli dopełnienie bliższe.
    Zespół zagrał (kogo? co?) piosenkę.

Po zmianie na stronę bierną dopełnienie bliższe awansuje na pozycję podmiotu, czyli: (kto? co?) Piosenka została zagrana przez zespół.

Kiedy takie przekształcenie jest niemożliwe, mówimy o czasownikach nieprzechodnich. Strona bierna bywa podstępna i potrafi przyprawić o ból głowy. Pomyślcie o tym przykładzie: „Jaś obszedł jezioro. Jezioro zostało przez Jasia…”. No właśnie, co z tym jeziorem? Znacie odpowiedź? Znajdziecie ją w artykule: Jaś obszedł jezioro. Jezioro zostało przez Jasia… Czasowniki nieprzechodnie.

Strona bierna – przykłady użycia

W naszych wypowiedziach strona bierna pojawia się zdecydowanie rzadziej niż strona czynna, ponieważ jest mniej spontaniczna i naturalna. Wykorzystywana jest natomiast w tekstach o charakterze urzędowym i naukowym.

Przykłady strony biernej w tego typu tekstach:

  • Informujemy, że prace remontowe zostały zakończone.
  • Dofinansowanie zostało wstrzymane.
  • Od świadczeń będzie odprowadzana składka.
  • Biegun został zdobyty przez Amundsena w 1911 roku.
  • Kanczyl srebrnogrzbiety został zaobserwowany przez badaczy w Wietnamie.

Napisane przez

Absolwentka filologii polskiej, specjalistka ds. contentu i storytellingu. Czyta zawsze i wszędzie, pisze blog i co nieco do szuflady. W czasie wolnym wędruje po górach i uczy się języka czeskiego.

X