fbpx
Internetowa poradnia językowa Polszczyzna.pl. 10+ redaktorów, 20 000+ haseł, 1 000 000+ czytelników każdego miesiąca.
Polszczyzna Logo
sprawdź...

Wykrzyknienie – co warto o nim wiedzieć?

Po czym poznać wykrzyknienie w tekście? Czy wykrzyknienie jest tym samym co wykrzyknik? W naszym artykule podajemy definicję wykrzyknienia i kilka przykładów pokazujących, jaką rolę pełni w tekście ten środek stylistyczny. Można powiedzieć, że tam, gdzie są emocje, tam są i wykrzyknienia. Wykrzyknienie przydaje się, kiedy w tekście trzeba słowem – a właściwie słowem i znakiem interpunkcyjnym – odmalować określone uczucia. Więcej na ten temat znajdziecie w dalszej części artykułu.

Wykrzyknienie - co to jest? Definicja, funkcje, przykłady. Słownik Polszczyzna.pl

Co to jest wykrzyknienie

Wykrzyknienie – rzadziej nazywane eksklamacją – należy do środków stylistycznych, które podkreślają emocjonalne nacechowanie wypowiedzi. Może ono wyrażać gniew, zachwyt, uniesienie, strach, nienawiść, obrzydzenie i wiele innych uczuć. Spójrzcie na przykłady wykrzyknień, które być może sami stosujecie na co dzień:

  • Nie podchodź!
  • Aj! Gorące!
  • Fuj! Ohyda!
  • Hej! Wracaj!
  • Won!
  • Och!
  • Znowu to samo!

Jak wynika z powyższych przykładów, nie ma wykrzyknienia bez wykrzyknika.

Wykrzyknienie a składnia

Wykrzyknienie może składać się z jednego wyrazu, zwrotu lub całego zdania zakończonego wykrzyknikiem. Zdarza się, że jest to zdanie eliptyczne, czyli takie, w którym zostało pominięte jakieś słowo:

  • Ty masz werbel nam zagrać do marszu!
    [masz] Smagać słowem! [masz] Bić pieśnią! [masz] Wznieść hymnem!

Władysław Broniewski, Poezja

Wykrzyknienie może też mieć postać zdania urwanego:

  • W złym jarze człowiek blady krtań nożem przecina…
    Więc cóż?
    Sam przez się!… Własnoręcznie!… Mówią, że – Przyczyna!
    Że – Nóż!

Bolesław Leśmian, Zły jar

albo wtrąconego:

  • Lecz cienie zmarłych – Boże mój! – nie wypuściły młotów z dłoni!
    I tylko inny płynie czas – i tylko młot inaczej dzwoni…

Bolesław Leśmian, Dziewczyna

Często przyjmuje też formę apostrofy, czyli bezpośredniego zwrotu do czegoś lub kogoś. Oto chyba najbardziej klasyczny przykład wykrzyknienia:

  • Litwo, Ojczyzno moja!

Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz

Poznajcie 10 ciekawostek z Pana Tadeusza Adama Mickiewicza:

Pan Tadeusz – 10 intrygujących szczegółów i ciekawostek.

Wykrzyknienie – przykłady

„A w maju
Zwykłem jeździć, szanowni panowie,
Na przedniej platformie tramwaju!
Miasto na wskroś mnie przeszywa!”

Julian Tuwim, Do krytyków

„O duszo, pełna miłości,
a którą nieustanne szarpią niepokoje!
Pańskiego gniewu zwalił się już dzień!”

Jan Kasprowicz, Dies irae

„Więc naprzód! Cóż jest prócz sławy co warte?
Eviva l'arte!”

Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Eviva l'arte!

„– Ociec, prać?
– Prać! - odrzekł stary Kiemlicz dobywając szablę”.

Henryk Sienkiewicz, Potop

„– Farewell, miss Iza, farewell! — zawołał Wokulski”.

Bolesław Prus, Lalka

Napisane przez

Absolwentka filologii polskiej, specjalistka ds. contentu i storytellingu. Czyta zawsze i wszędzie, pisze blog i co nieco do szuflady. W czasie wolnym wędruje po górach i uczy się języka czeskiego.