Akolita – kto to jest? Definicja, synonimy, przykłady
Omawiane w tym artykule słowo, czyli akolita, jest związane głównie z religią i Kościołem. Kogo nazywamy akolitą? Jakie są zadania i obowiązki akolity? To pojęcie ma też drugie, bardziej potoczne znaczenie. Jakie? Odpowiedzi na te pytania znajdziecie poniżej.
Pochodzenie słowa akolita, czyli o etymologii
Akolita pochodzi z greckiego ἀκόλουθος [akólouthos] – ‘towarzyszący, idący za kimś’ lub ἀκολουθέω [akóloutheo] – ‘iść za kimś, naśladować, towarzyszyć’.
Akolita – kto to jest? Co to znaczy? Definicja, czyli znaczenie słowa
Akolita występuje w dwóch znaczeniach:
1W Kościele katolickim akolitą określa się osobę ustanowioną przez biskupa lub będącego prezbiterem wyższego przełożonego zakonnego, która podczas mszy świętej pomaga kapłanowi lub diakonowi. Do 11 stycznia 2021 roku funkcję akolity mogli pełnić wyłącznie mężczyźni, ale papież Franciszek dopuścił do posługi także kobiety. Posługa akolity z założenia udzielana jest dożywotnio.
2Gdy mówimy o akolicie w potocznym znaczeniu, to mamy na myśli czyjegoś wielbiciela, pomocnika lub zwolennika. Akolita stara się ciągle przebywać w towarzystwie tego kogoś.
Akolita – synonimy i wyrazy bliskoznaczne
Pomocne w zapamiętaniu tego, kto to jest akolita, będą na pewno synonimy i wyrazy bliskoznaczne:
W znaczeniu drugim
- współpracownik,
- adiutant,
- poplecznik,
- sojusznik,
- wspomożyciel,
- sprzymierzeniec.
Akolita w kościele katolickim
Jak już wiemy z definicji, akolita to osoba uprawniona do wykonywania czynności liturgicznych. Jak wygląda historia tego stanowiska? Jakie są zadania i obowiązki akolity?
Historia
W dokumentach kościelnych o akolicie wspomina się już w III w. n.e. W Kościele rzymskokatolickim akolitat do roku 1792 był ostatnim z czterech święceń niższych, którego udzielano kandydatowi do kapłaństwa podczas formacji i nauki w seminarium duchownym. Pozostałe trzy to ostiariat (opieka nad świątynią i dzwonienie na nabożeństwa), lektorat (czytanie Słowa Bożego) i egzorcystat (sprawowanie egzorcyzmów).
Akolitą mógł być zatem jedynie duchowny. Papież Paweł VI po Soborze Watykańskim II zreformował i odnowił jednak posługi zwane święceniami niższymi. Obecnie, po tej reformie, posługa akolity nie jest zastrzeżona tylko dla kandydatów do kapłaństwa.
Zadania akolity podczas liturgii
- Niesienie krzyża i świec w procesji wejścia,
- podawanie ksiąg, zwłaszcza mszału,
- pomoc w przyjmowaniu darów (gdy jest procesja z darami) lub podawanie ich kapłanowi z kredencji,
- przygotowanie ołtarza (umieszczenie na nim korporału, puryfikaterza, palki, kielicha oraz mszału; gdy brak diakona – podanie celebransowi pateny z chlebem),
- asystowanie kapłanowi podczas okadzenia darów, krzyża i ołtarza,
- okadzanie kapłana i wiernych,
- rozdzielanie Komunii Świętej (gdy brak odpowiedniej liczby wyświęconych szafarzy); akolita może udzielać Komunii Świętej w czasie mszy lub poza nią, zanosić ją do chorych lub w wypadku konieczności podać ją umierającemu jako wiatyk,
- puryfikacja i porządkowanie naczyń liturgicznych po rozdzieleniu Komunii.
Zadania akolity poza liturgią
Akolita powinien służyć Kościołowi także poza liturgią. Polega to na zaangażowaniu w działalność chrześcijańską, która powinna przejawiać się w:
- adoracji Najświętszego Sakramentu w parafii,
- przygotowaniu uroczystości liturgicznych w parafii,
- posłudze wobec chorych,
- pomocy potrzebującym,
- organizowaniu wolontariatu.
Przykłady użycia słowa akolita w literaturze
– Cicho! milcz! – krzyknęła natychmiast Sabina, w najmocniejszem przekonaniu, iż rotmistrzowi z jego akolitami udało się porwać dziewczynę.
– Cicho, milcz, nie wrzeszcz… idź do łóżka i nie mieszaj się do niczego…
– Ale cały dwór już wie! Wszyscy na nogach, sądny dzień!.. Nieszczęście.
Dobkowa co najprędzej odziewać się zaczęła dosyć niespokojna, lecz zawsze pewna tego, iż zniknięcie musiało być sprawą rotmistrza…
Józef Ignacy Kraszewski, Macocha
– Otóż – przerwał z pośpiechem jezuita, widząc, że akolita jego błąkać się zaczyna – otóż teza twoja podoba się damom i nic więcej: będzie ona miała powodzenie tylko takie, jak obrona praw pani Patru.
– Dałby Bóg!… – zawołał z uniesieniem Aramis.
– A widzisz! – zakrzyczał jezuita – świat wielkim głosem mówi do ciebie, altissima voce. Dążysz do świata, mój przyjacielu i drżę o ciebie, aby łaska nie pozostała bez skutku.
Aleksander Dumas (ojciec), Trzej muszkieterowie
MAŁGORZATA
A po tańcu zabierz go z moich oczu, Panie! No, akolito, czekam na odpowiedź.
BALTAZAR
Dość na tym, akolita dostał już swoją odpowiedź. Przechodzą.
URSZULA
do Antonia
Znam cię dobrze; ty jesteś signor Antonio.
ANTONIO
Mylisz się, daję słowo.
William Shakespeare (Szekspir), Wiele hałasu o nic
