Rozumiem czy rozumię? Jak odmienić czasownik rozumieć?
Rozumiem czy rozumię? Która forma jest poprawna i dlaczego? Odpowiedzi na te pytania znajdziecie w naszym poradniku, zatem czytajcie dalej!
Wzorzec odmiany
W języku polskim czasowniki odmieniają się według kilku wzorców. Rozumieć należy do tej samej grupy co np. jeść, wiedzieć, a więc ja rozumiem jak ja jem i ja wiem. Czasowniki, które w pierwszej osobie liczby pojedynczej kończą się na -ę, to zupełnie inna grupa koniugacyjna i absolutnie nie można ich ze sobą mieszać.
Skąd się bierze błędna forma?
Powody mogą być dwa. Pierwszy z nich zasygnalizowaliśmy w powyższym akapicie – błąd wynika z wyboru niepoprawnego wzorca odmiany. Istnieją bowiem czasowniki, które mają identyczną końcówkę w bezokoliczniku i drugiej osobie liczby pojedynczej, ale inną w pierwszej osobie, np. chcieć – chcę – chcesz. Skoro mówimy rozumieć – rozumiesz, to automatycznie chcemy dostosować także sposób odmiany w pierwszej osobie i powstaje błędna forma rozumię (jak chcę). Potwierdzeniem tego mechanizmu jest równie często spotykane błędne rozumią zamiast rozumieją (bo chcą).
Drugi sposób powstania tego błędu jest bardzo ciekawy i dotyczy kwestii fonetycznej. Użycie niepoprawnej formy może wynikać z tego, że Polacy wiedzą już, że samogłoskę -ę na końcu wyrazu należy wymówić jako -e (a w wersji hiperpoprawnej jako -ę), natomiast nigdy jako -em (poważnym błędem i dużą niechlujnością językową jest mówienie chcem itd.). Tę zasadę wzięliśmy sobie do serca na tyle, że zaczęliśmy jak ognia unikać końcówki -em nawet tam, gdzie jest niezbędna, i w ten sposób powstała niepoprawna forma rozumię.
Rozumiem czy rozumię? Jak zapamiętać poprawną formę?
Pomocne może być sięgnięcie po czasownik umieć, który nie jest co prawda synonimem rozumieć, ale w niektórych kontekstach jest mu bliski znaczeniowo. Mówimy: ja umiem, ty umiesz, oni umieją, a więc powiemy również: ja rozumiem, ty rozumiesz, oni rozumieją.
Rozumiem czy rozumię? Już wszystko jasne!
Spójrzmy na kilka przykładów użycia słowa rozumiem, które odnajdziemy w literaturze.
- Sztuka więc jest dla wybranych. Rozumiem ją tak i nie rozumiem jej inaczej.
Stanisław Wyspiański, Wyzwolenie
- — Nie rozumiem — powiada tato z uśmiechem. — Nie, nie rozumiem. Nie rozumiem pańskiego pytania. Mnie się wydaje, że pan posiada wyjątkowo dobrą pamięć. Pan zna wszystkie numery pańskich klientów na pamięć.
Szolem-Alejchem, Z jarmarku
- Na klęczkach błagam, co znaczy to wszystko?
Rozumiem wściekłość, w słowach twych zawartą,
Słów nie rozumiem.
William Shakespeare, Otello
Bez względu na to, skąd się bierze ten błąd i dlaczego mamy z tym kłopoty, należy zapamiętać, że jedyna poprawna forma to ja rozumiem!
