Rzygać czy żygać – jak poprawnie zapisać nieprzyjemny kolokwializm?
Poprawnie powiemy chcę wymiotować albo mam torsję. Jednak powszechniejsze wydaje się stosowanie kolokwializmu. Być może nie brzmi on zbyt dostojnie, ale na pewno oddaje uczucia, które nam wówczas towarzyszą. Dziś na tapet weźmiemy jedno z najmniej przyjemnych słów i zastanowimy się nad jego pisownią: rzygać czy żygać?
Rzygać czy żygać? Jak to w końcu jest? Poprawna pisownia
Oczywiście poprawny zapis tego słowa to rzygać. Niestety nie ma tu żadnej reguły i ten wyraz wymaga po prostu zapamiętania. Słowo rzygać piszemy przez rz zawsze – bez względu na użycie i znaczenie tego słowa w kontekście całej wypowiedzi.
Kilka znaczeń tego słowa?
Rzygam już tymi papierami! Wszędzie ich pełno!
albo
Naczyń w zlewie wciąż przybywa! Już mi się rzygać chce!
- W innym znaczeniu użyjemy tego słowa do opisu sytuacji, gdy coś jest niechlujnie wyrzucane lub wypluwane, np. przez maszynę. Przykładem takich zdań są:
Moja drukarka zaczęła rzygać wczoraj tuszem i zrobiła okropne kleksy.
Wczoraj, gdy kupowałam kawę w automacie, maszyna zaczęła wręcz rzygać kawą i nie dało się jej wyłączyć.
- Ostatnim, chociaż od niedawna bardzo popularnym użyciem słowa rzygać, jest zestawienie go z innym słowem – tęcza. Rzygać tęczą oznacza mieć przesyt zachowań, które są nadzwyczaj miłe, słodkie, np.
Gdy słucham, jak mój brat się mizdrzy do swojej dziewczyny, to rzygam tęczą.
Gdy widzę, jak ona podlizuje się szefowi, to rzygam tęczą!
Żygać czy rzygać? Przykłady z literatury
– Tak. Nazywa się Jaskier. Jest poetą.
– Poeta – Milva popatrzyła na rzucanego suchymi już torsjami trubadura, potem podniosła wzrok. – Kiedy tak, tedy pojmuję. Jeśli czego nie pojmuję, to czemu on tu rzyga, miast gdzie w cichości rymy pisać. Nie moja zresztą rzecz.
Andrzej Sapkowski, Chrzest ognia
Odkręca kran, piwo rzyga jak ścieki w rynsztoku, na każdy litr zatrzymany w bańce ze trzy lecą na ziemię.
Edwin Bendyk, Zatruta studnia: rzecz o władzy i wolności
Słomka boczkiem spojrzał na białe drzwi toalety. Lśniły najdoskonalszą czystością. Jurgeluszka była nieocenioną w swym fachu pracownicą.
– Rzygał już kto? - bąknął
– Skądże? – odpowiedziała spokojnie Jurgeluszka, nie przerywając roboty. – Za wcześnie.
Jerzy Andrzejewski, Popiół i diament
