Transcendencja – co to znaczy? Definicja, przykłady użycia
Transcendencja jest terminem filozoficzno-religijnym. Filozofia nie jest dziedziną łatwą, zatem można stwierdzić, że jest to pojęcie bardzo skomplikowane. Dlaczego? Najtęższe umysły próbowały bowiem zgłębić i poznać tajemnicę transcendencji. O tym, czym jest transcendencja, przeczytacie w poniższym tekście.
Transcendencja – etymologia wyrazu
Chociaż filozofia kojarzy się jednoznacznie z kulturą grecką, pojęcie transcendencji wywodzi się z łaciny, od transcendens – 'przekraczający'.
Transcendencja – co to jest? Co to znaczy? Definicja słowa
1 W filozofii transcendencją określa się istnienie czegoś, co wykracza poza granice ludzkiego poznania, doświadczenia, rozumu, umysłu i rzeczywistości poznającego. Dotyczy to zwłaszcza niepoznawalnego absolutu – nieograniczonego i doskonałego bytu. Filozofia mówi, że transcendencję stanowi coś, czego nie da się poznać za pomocą ludzkich zmysłów ani też przy użyciu wszelkich możliwie dostępnych metod naukowych.
2 W religii transcendencja to pojęcie odnoszące się do osoby Boga. Termin transcendencji rozumiano jako istnienie Boga poza światem materialnym, widzialnym, stworzonym przez niego, czyli ziemskim.
Transcendencja – wyrazy pokrewne
- Transcendentny,
- transcendentna,
- transcendentność.
Transcendencja – połączenia wyrazowe
- Absolutna, wszelka, boska transcendencja,
- transcendencja Boża, transcendencja Boga,
- transcendencja i immanencja,
- sfera, świat, wymiar, idea, pojęcie, przejaw, symbol, szyfry, tajemnica, potrzeba transcendencji,
- osiągnąć transcendencję, istnienie, doświadczenie, poczucie, poszukiwanie transcendencji,
- kierować, prowadzić kogoś/coś w stronę transcendencji.
Przykłady użycia wyrazu transcendencja w literaturze
Kiedy indziej spór o wolność wchodził jako jeden z ważnych elementów w spór o naturę Boga. Tutaj sens jego był podwójny.
Najpierw chodziło o to, jaką wolnością wolny jest Bóg, a jaką człowiek. Na pytanie to można było odpowiadać bądź, że wolność jest taka sama w pierwszym, jak i w drugim przypadku, bądź, że wolność jest w obydwu przypadkach inna. Jeżeli słuszna jest odpowiedź pierwsza, zatraca się – przynajmniej częściowo – transcendencja Boga w stosunku do człowieka. Jeżeli słuszna jest odpowiedź druga, pojawiają się kłopotliwe pytania: jak to jest możliwe? Czy idea wolności dopuszcza jakieś stopniowanie? Czy może coś być mniej lub bardziej wolne? Na czym by to stopniowanie mogło polegać?
ks. Józef Tischner, Świat ludzkiej nadziei: wybór szkiców filozoficznych
Ład celowy świata nie może być wywiedziony dedukcyjnie z tego, co prawomocnie może uchodzić za doświadczalne tworzywo myślenia naukowego; nie może też tworzyć prawomocnej hipotezy tłumaczącej dane doświadczenia. Afirmacja tego ładu jest tych danych interpretacją rozumiejącą. Punkt widzenia odmawiający prawa do takiej interpretacji może oznaczać bądź odmowę przyjęcia pytań ostatecznych, tj. sparaliżowanie czy uśpienie tej strony bytowania ludzkiego, która odniesiona jest intencjonalnie do transcendencji bądź też uprzytomnioną zgodę na absurd świata.
Leszek Kołakowski, Obecność mitu
