Imiesłów przysłówkowy
Imiesłów przysłówkowy to taka trochę niezwykła część mowy. Dzięki niemu możemy całkowicie zmienić charakter naszej wypowiedzi, a także poniekąd jej klimat. Jednak co tak naprawdę wiemy o tajemniczym imiesłowie przysłówkowym?
Poznaj imiesłów przysłówkowy
Imiesłów przysłówkowy jest jedną z bezosobowych, nieodmiennych form czasownika w języku polskim. Wyróżniamy dwa rodzaje imiesłowu przysłówkowego: współczesny i uprzedni. Należy jednak pamiętać, że nie od wszystkich czasowników można utworzyć oba rodzaje imiesłowów i czasem bywa tak, że tylko jeden z nich jest poprawny. Czym jeszcze się różnią?
Imiesłów przysłówkowy współczesny
Z imiesłowem przysłówkowym współczesnym mamy do czynienia, gdy za jego pomocą opisujemy czynność trwającą w tym samym momencie co inna czynność, na przykład: Leżąc, spałem. Jak łatwo zauważyć, imiesłów ten ma końcówkę -ąc. Spójrzmy na przykładowe zdania z wykorzystaniem imiesłowu przysłówkowego współczesnego:
Żaneta, jadąc samochodem, rozmawiała przez telefon i dlatego dostała mandat.
Adam, próbując zrozumieć sztukę, zasnął.
Michał, myśląc o niebieskich migdałach, przejechał przystanek.
Imiesłów przysłówkowy uprzedni
Jak sama nazwa wskazuje, imiesłowy przysłówkowe uprzednie dotyczą czynności, które zdarzyły się wcześniej niż czynność w zdaniu głównym. Mają końcówki -łszy, -wszy. A oto przykłady zdań z wykorzystaniem imiesłowu przysłówkowego uprzedniego:
Zważywszy na stan swojego portfela, nie zdecydował się kupić jej kwiatów.
Tomek, wypiwszy dwa piwa, postanowił pójść spać.
Dominika, zrobiwszy swoją pracę, pomogła też Olkowi.
Jak użyć imiesłowu przysłówkowego poprawnie?
Jeżeli chcemy użyć imiesłowu przysłówkowego w zdaniu, musimy zwrócić uwagę na równoważnik i zdanie składowe. Powinny bowiem one mieć tego samego wykonawcę czynności, czyli ten sam podmiot. Drugą istotną kwestią jest czas. W przypadku imiesłowu przysłówkowego współczesnego czynności muszą być wykonywane równocześnie, natomiast w przypadku imiesłowu przysłówkowego uprzedniego czynność wyrażona imiesłowem musi być wcześniejsza od czynności wyrażonej osobową formą czasownika.
Imiesłów przysłówkowy – najczęstsze błędy
Wśród błędów popełnianych najczęściej znajdziemy m.in. błędy tożsamościowe i takie, w których obie czynności nie są wykonywane jednocześnie.
- Błąd tożsamościowy oznacza brak zgodności podmiotu w obu częściach zdania.
Jadąc samochodem, wichura przewróciła drzewo.
Idąc parkiem, szumiały drzewa.
Słodząc mu herbatę, kot łasił się do mnie.
- W przypadku imiesłowu współczesnego zdarzają się także błędy, gdy czynności nie są wykonywane w tym samym czasie.
A co z przecinkami?
To zagadnienie może wydawać się nieco problematyczne. Powód jest taki, że zasady stawiania lub nie przecinka przed imiesłowem przysłówkowym się zmieniały. Tymczasem obowiązująca obecnie zasada głosi, że imiesłów przysłówkowy powinniśmy oddzielać przecinkiem od reszty zdania. Należy to robić nawet wtedy, gdy imiesłów nie łączy się z żadnym innym wyrazem w zdaniu. Spójrzmy na poniższe przykłady zdań:
Stojąc, zauważyłam, że biegnie do mnie mój pies.
Maciek, zaparkowawszy, pobiegł do pracy.
Laura, śpiewając, miała zamknięte oczy.
Należy również pamiętać o tym, że po imiesłowie wyjąwszy nie powinniśmy stawiać przecinka, gdyż jest on synonimem słowa oprócz, np.:
Wyjąwszy pyzy lubię wszystkie ziemniaczane potrawy.
O przecinku powinniśmy również zapomnieć, gdy używamy takich wyrażeń jak „Począwszy od…” czy „Poczynając od…”.
Mamy nadzieję, że taki krótki poradnik o rodzajach, stosowaniu i interpunkcji imiesłowu przysłówkowego przypadnie Wam do gustu oraz że wszelkie tajemnice tej części mowy przestaną dla Was istnieć.
A czy wśród naszych czytelników znajdzie się ktoś, kto miał problemy z tym zagadnieniem? Może macie jakieś śmieszne historie związane z nieprawidłowym użyciem imiesłowu przysłówkowego?
?
