Rękoma, rękami, ręcami, ręcyma?
Ręka to wyraz rodzimy, ogólnosłowiański. Od niego pochodzą wyrazy takie jak na przykład rękaw, rękawiczka, zaręczyny, zaręczyć, poręczyć, doręczyć, rękodzieło, podręczny, podręcznik. Kłopot sprawia nam jednak forma narzędnika liczby mnogiej. Robimy coś rękoma? Rękami? Ręcami? Ręcyma? Nie łapcie się za głowę, bo zaraz wszystko wyjaśnimy.
Poprawne formy to rękami i rękoma. Różnica polega na tym, że forma „rękoma” jest archaiczna i rzadsza. To relikt po liczbie podwójnej. Podobnie jest z oczami i oczyma – obydwie wersje nie powinny budzić zastrzeżeń pod względem poprawności. Nasi przodkowie to, co występuje w parach, traktowali w sposób szczególny, dlatego też znalazło to odzwierciedlenie w języku – w kategorii gramatycznej dualis (wspomnianej wyżej liczbie podwójnej), która zaczęła zanikać w XV w. Do dziś przetrwała w formie szczątkowej. Jej ślad pozostał również w wyrażeniu mądrej głowie dość dwie słowie.
Łapać się za głowę możemy więc rękoma i rękami, patrzeć (i jeść ;)) możemy oczami i oczyma. Podsumowując – absolutnie nie powinniśmy używać form ręcami czy ręcyma, gdyż są one błędne, a liczba podwójna jest nieco archaiczna, ale nadal poprawna. I przejrzyjcie sobie teksty Kochanowskiego – z pewnością znajdziecie inne ciekawe przykłady dualis (fraszka „Nagrobek dwiema braciej”).
Podobne wątpliwości językowe:
?
