Bieżąco czy bierząco? Wyjaśniamy, jak to zapisać
Bieżąco czy bierząco? Dzisiaj kolejny odcinek z serii „Wielkie pytania” – zadajemy je sobie po to, by raz na zawsze rozwiać wątpliwości dotyczące poprawności zapisu słów i wyrażeń w naszej pięknej polszczyźnie. Z niektórymi sprawy bywają skomplikowane, ale nasz dzisiejszy bohater to niezbyt twardy orzech do zgryzienia, uporamy się z nim raz-dwa. Przygotowaliśmy dla Was zagadkę oraz kilka naprawdę ciekawych przykładów z literatury.
Bieżąco czy bierząco? Poprawna forma
Bieżąco czy bierząco? Na początek – mała zagadka
Sądzimy, że jako nasi Czytelnicy jesteście już tak wprawieni w wielu kwestiach, tak zaznajomieni z zasadami, wyjątkami i problemami, z jakimi boryka się współczesna polszczyzna, że sami będziecie potrafili odgadnąć, jak poprawnie odpowiedzieć na postawione przez nas pytanie – bieżąco czy bierząco? Pomóc Wam w tym może mała podpowiedź.
Oto ona: naszego dzisiejszego bohatera obejmuje zasada, zgodnie z którą jeśli w wyrazie następuje wymiana na g, dz, h, z, ź lub s, to zapisujemy go w jedyny możliwy sposób.
Teraz tylko musicie zastanowić się, od jakiego słowa pochodzi to, któremu dzisiaj tak dokładnie się przyglądamy.
A zatem bieżąco czy bierząco?
Jesteśmy pewni, że zdecydowana większość z Was (jeśli nie wszyscy) wskazała poprawną pisownię, czyli… bieżąco oczywiście! Bieżąco oraz bieżący to słowa pochodzące od bieżyć, które dawniej oznaczało ‘biegać’. W języku rosyjskim, na przykład, istnieje forma бежать [bjɪˈʐatj].
Bieżąco oznacza to samo, co: ‘teraz’, ‘w danym momencie’, ‘w danej chwili’, ‘obecnie’.
Bieżące sprawy
Nasz dzisiejszy bohater występuje nie tylko samodzielnie. Tworzy on także wyrażenie przyimkowe (konkretnie z przysłówkiem na) na bieżąco, czyli ‘regularnie’, ‘gdy jest na coś pora’, ‘tak, aby nie mieć zaległości’, ‘w miarę upływu czasu i zmian, jakie zachodzą’, ‘bez opóźnienia’. Tutaj warto przypomnieć zasadę, która wyraźnie mówi, iż w języku polskim wyrażenia przyimkowe zapisujemy oddzielnie, np. na pewno, na stałe czy właśnie na bieżąco (polecamy Wam m.in. ten artykuł: Na pewno czy napewno, w ogóle czy wogóle? Razem czy osobno?). Dlatego też tak, a nie inaczej to wyrażenie wygląda.
Bieżąco czy bierząco – przykłady użycia poprawnej formy
Jeśli już wiecie, że poprawna forma to bieżąco, popatrzmy na kilka krótkich przykładów, by utrwalić poprawny zapis:
- Ucz się na bieżąco – nie będziesz miał żadnych zaległości.
- Na bieżąco usuwamy wszystkie usterki techniczne.
- Informuj mnie na bieżąco, jaki jest stan twojego zdrowia.
- Bieżące sprawy będziemy załatwiać od ręki.
Przykłady z literatury
Którejś wiosny Kiwerski razem z żoną jednego z kolegów z Ymki zaczęli dla kondycji biegać po parku na Powiślu. Tyrmand przyłączył się. Ale był starszy, słabszy, niższy, więc biegał wolniej. Jeden z kolegów, który to zobaczył, puścił w obieg złośliwy żart, że Leopold startuje w kategorii kucyków. Od tego dnia Tyrmand przestał biegać.
Był zawsze na bieżąco z modą. Kiedyś stanął nawet między nimi o to zakład. Kiwerski powiedział, że Tyrmand nie będzie miał dość odwagi, by w godzinach szczytu, w centrum Warszawy, pokazać się źle ubranym. Warunki zakładu były surowe: Tyrmand miał w samo południe, przez godzinę spacerować po MDM-ie w żeglarskich, przeciwdeszczowych spodniach Kiwerskiego. Był znacznie niższy, więc spodnie sięgały mu mniej więcej po szyję. Wszyscy byli przekonani, że nigdy nie pogodzi się z taką kompromitacją. Aleksander Kiwerski zakład przegrał.
Mariusz Urbanek, Zły Tyrmand
W lawinie kolorowej mnogości zgubiła się hierarchia: poczucie tego, co ważne, a co nie. Wszystko się wymieszało: dobre ze złym, stare z nowym, nasze i nie nasze. Zmultiplikowało. Mało kto potrafi być dzisiaj „na bieżąco”. Narasta syndrom ucznia, który nie nadąża w klasie. Ma zaległości, które zamierza nadrobić w niedzielę, w święta, w czasie wakacji. Ale niedziela mija i nic. Święta są wielkim rodzinnym obowiązkiem – więc także nic. W czasie wakacji chce już tylko zapomnieć o wszystkim.
Tomasz Raczek, Pies na telewizję
Na bieżąco i inne błędy
Okazuje się, że bierzący to niejedyny błąd, na jaki możemy się natknąć w związku z naszym dzisiejszym bohaterem. Sprawa wydaje się poważna, bo niepoprawnych rodzajów zapisu tego słowa, a także całego wyrażenia przyimkowego na bieżąco, jest sporo. A oto one: bieżoncy, bierzoncy, na bieżonco, nabieżonco, nabieżąco. Przestrzegamy Was przed tego typu błędami, a żeby ich uniknąć, warto na bieżąco sięgać do słowników. Wtedy świat nabierze kolorów. ☺
